KPSS SAYFASI

ANADOLU TARİHİ

•         Anadolu'ya ilk Türk akınları, Avrupa Hunlan, Sibirler tarafından yapılmıştır. Ayrıca Abbasi hizmetine giren Türklerde Anadolu'ya girmiştir. Ama bu hareketler yerleşme amacı içermez.

•         Anadolu'yu yurt edinmek amacıyla keşif hareketlerini başlatan Çağrı beydir.(1015-1021)

•         Anadolu'ya sistemli ve planlı Türk akınları Tuğrul Bey dönemi sonrası (1038) başlar. Alparslan'la devam eder.

•         Malazgirt zaferi Türkiye tarihinin dönüm noktası ve başlangıcıdır. Anadolu tarihi şu devirlere ayrılır:

•         İlk Türk Beylikleri dönemi

•         Anadolu Selçukluları devri

•         Anadolu Türk Beylikleri devri

•         Osmanlı İmparatorluğu devri

•         Türkiye Cumhuriyeti devri

ANADOLUDA KURULAN İLK TÜRK BEYLİKLERİ

Alparslan'ın emriyle Türk komutanları Anadolu da fethe başlarlar. Melikşah'ın emriyle bağımsız hareket eden beylikler şunlardır :

1.                Saltuklular : Erzurum da kurulmuş ilk Türk beyliğidir.(Saltuk Bey) Gürcülerle savaştılar.

2.                Danişmentliler : Sivas Kayseri dolaylarında kurulur. Kurucusu Danişmet Gazi'dir. Haçlı ve Bizanslılarla mücadele eden en güçlü Türk beyliğidir.

3.   Mengücekliler : Erzincan dolaylarında kurulur.Gürcülerle savaşmışlar.

4.   ArtukIular:Hasankeyf, Harput ve Mardin olmak üzere üç kol halinde yaşamışlardır.
Çaka Beyliği İzmir de denizcilikte gelişmiştir. (İlk Türk denizcisi)

Bu beyliklerin tamamına (Hasankeyf ve Mardin Artuklulan hariç) Anadolu Selçukluları son vermiştir.

Anadolu'da Kurulan İlk Türk Beyliklerinin Özellikleri

•         Anadolu'nun feth edilmesinde önemli rol oynadılar.

•         Anadolu'nun Türkleşmesini sağladılar.

•         Anadolu'daki Türk varlığını Bizans , Gürcü, Ermeni, Haçlı saldırılarına karşı korudular.

•         Anadolu'da kültür ve sanat eserleri meydana getirdiler.

•         Anadolu'da yer adlarını Türkçeleştirmişlerdir.

•          

ANADOLU SELÇUKLU DEVLETİ (1077-1308)

•          Süleyman Şah : Devletin kurucusu (İznik)

•          I. Kılıçarslan : I. Haçlı seferi nedeniyle merkezi Konya'ya taşıdı.Çaka beyliğine son verdi.

 

•          I. Mesut:       II. Haçlı seferine karşı başarılı mücadele verdi.Adına ilk bakır parayı bastırdı.

 

•          II. Kılıçarslan : Anadolu'da Türk siyasal birliğini sağlamaya çalıştı. Miryokefalon Savaşı: Bizans'ı yendi. Bu zaferle Bizans'ın Türkleri Anadolu'dan atma istekleri tamamen sona erdi. Anadolu Türk yurdu oldu. Adına gümüş para bastırdı.

 

•          I. Gıyaseddin Keyhüsrev : Antalya'yı aldı. Venediklilerle ticaret anlaşması yaptı. Trabzon Rum İmparatorluğunu yenerek Karadeniz ticaretini güvence altına aldı. Donanma kuruldu ve denizcilik faaliyetleri başladı

 

•          I. İzzeddin Keykavus : Sinop'u aldı. İlk tersaneyi kurdu. Kıbrıs ile ticaret anlaşması yaptı. Kervansaray yapımına önem verdi.

 

•          I. Alaaddin Keykubad : Devletin en gelişmiş dönemidir. Anadolu Türk birliği büyük ölçüde sağlandı. Alanya'yı aldı tersane kurdu. Kırım'ın Suğdak limanı alındı. Harzemşahlan Yassıçemen savaşında yendi. Moğollara karşı ittifaklar aradı. Kervansaray yaptırdı.

 

•          II. Gıyaseddin Keyhüsrev : Yeteneksiz bir hükümdardır. Baba İshak isyanı çıktı. 1243 Kösedağ Savaşında Moğollara yenildi. Devlet dağılma dönemine girdi. Anadolu Moğol hakimiyetine girdi. Anadolu Türk birliği dağıldı. Siyasi ekonomik istikrar bozuldu. Beylikler ortaya çıktı.

Anadolu Selçuklularının Yıkılma Nedenleri:

•          Baba İshak ayaklanması

•          Haçlı seferleri

•          Kösedağ Savaşının etkisi

•          Merkezi otoritenin bozulması.

•          Anadolu beyliklerinin kurulması

İkinci Beylikler Dönemi:

Kösedağ savaşından sonra bazı beylikler kurulmuş bu beylikler İlhanlı devletinin yıkılması ile bağımsız olmuşlardır. Beylikler şunlardır :

 

•          Osman oğulları : Söğüt Domaniç (ilk Karacadağ )

•          Karaman Oğullan : Konya

•          Germiyen Oğulları: Kütahya

•          Karasi Oğulları: Balıkesir

•          Hamit Oğulları: Antalya

•          Menteşe Oğulları: Muğla

•          Candar Oğulları: Kastamonu , Sinop

•          Aydın Oğulları: Aydın

•          Saruhan Oğulları: Manisa

•          Ertna Oğulları: Sivas Kayseri

•          Dulkadir Oğulları: Maraş

•          Ramazan Oğulları: Adana

•          Sahip Ata Oğulları :Afyon

•          Pervane Oğulları: Samsun Beyliklerin Genel

 

      Özellikleri

•          Moğol ve Bizans'la savaşmışlar.

•          Anadolu Türk birliğini kurmak ve Türkiye Selçuklularının yerini almak için birbiriyle mücadele etmişler.

•         Anadolu'nun uç noktalarını Türkleştirmişler, kültür ve uygarlığın yayılmasında rol oynamışlardır.

•         Karasioğulları ve Eretna Beyliği dışında hepsi Ankara Savaşı sonrası bağımsız olmuşlar.

•         Yıldırım döneminde birçok beylik egemenlik altına alınmış, Anadolu Türk birliği sağlanmıştır.

•         Osmanlı'ya ilk katılan beylik Karasioğulları, Osmanlıyı en çok uğraştıran beylik Karamanoğulları, Osm 'ya en geç katılan beylik Ramazanoğulları'dır.

•    Menteşe, Aydın, Saruhan, Karasi, Hamit, Candar, Pervaneoğullan beylikleri denizcilikle
uğraşmışlardır.

•   Karasioğullarının Osmanlı donanmasına büyük katkısı olmuştur.

ANADOLU SELÇUKLULARI VE BEYLİKLER DÖNEMİ KÜLTÜR VE MEDENİYET

DEVLET YÖNETİMİ

Devlet teşkilatı Büyük Selçuklular örnek alınarak düzenlenmiştir. Anadolu Selçuklularında ülke hükümdar ve ailesinin ortak malı idi. Sık Sık taht kavgaları görülüyordu. Anadolu Selçukluları Anadolu'nun coğrafi bir bütün olması sayesinde merkeziyetçi bir yönetim oluşturmaya çalışmışlardır. Hükümdarlar sultan unvanını taşıyorlardı ve yetkileri sınırlı değildi . Devlet işleri Büyük Divan (Divan-ı Saltanat) ve diğer alt divanlarda yürütülüyordu.

•          Niyabet-i Saltanat Divanı : Hükümdar başkentten ayrıldığında devlet işlerini yürütür. Hükümdara vekalet eder. Vezirden sonra ünlü komutan ve devlet adamlarının oluşturduğu divandır.

•          Divan-ı İstifa : Mali işleri yürüten divan.

•          Divan-ı Arz : Ordunun ihtiyacını karşılayan divan,

•          Divan-ı İsraf: Yazışma işlerine bakar,

•          Divan-ı Tuğra : İç ve dış yazışmaları denetler, Hükümdar ve vezirden başka divanın diğer üyeleri:

•          Müstevfi: Maliye işlerine,

•          Pervaneci: Dirliklerin dağıtılmasına,

•          Tuğracı: Yazışma işlerine,

•          Müsrif: Askeri ve hukuki işler dışında devletin tüm işlerini denetlerdi.

•          Arz : Ordunun ihtiyacı ile ilgilenir.

•          Kadıleşker : Askeri davalara bakardı.

NOT:

•          Büyük Selçuklulardan farklı olarak Anadolu Selçuklu devletinde Niyabet-i Saltanat Divanı vardır.

•          Büyük Selçuklularda toprak kayıtlarını tutan pervaneci denilen memur Anadolu'da vezirlik rütbesine yükselmiştir.

•          Anadolu Selçuklularında meliklerin yetkileri sınırlandırılmış Büyük Selçuklularda daha geniş yetkileri vardır.

Adalet işlerine bakan Emr-i Dad kararlarında bağımsız olması için divana dahil edilmezdi. Memleket yönetim bakımdan illere (eyalet) ayrılırdı. Bu iller yönetim bakımından üçe ayrılırdı. Bunların birincisini Melikler, ikincisini Subaşılar, üçüncüsünü ise Bizans sınırlarında bulunan uç beyleri yönetirdi. Melikler başkentte olduğu gibi Divan kurarlardı . Subaşılar bulundukları yerlerin askeri komutanlığını yap tıklan gibi asayiş ve güvenliğe de bakarlardı.

NOT:

•          Büyük Selçukluda konumu nitelik kazanmış Uç Beyliği Anadolu Selçuklular döneminde kurumlaşmıştır. Sultanlar yeni gelen Türkmenleri Bizans sınırlarına yerleştirirdi. Onların beylerini resmen tanırdı. Bey'in yanında sultanın temsilcisi bulunurdu. (Mirliva) Kösedağ Savaşından sonra birçok beylik bu nedenden dolayı ortaya çıkmıştır.

•          Başkent önce İznik daha sonra Konya olmuştur. Anadolu Selçukluları müslüman oldukları halde devlet yönetimi hiçbir zaman teokratik olmamıştır. Devlet işleri büyük bir düzen içinde yürütülürdü. İllerin ve kalelerin arazi mal ve nüfusu ayrıntılarına kadar deftere yazılırdı.

•          Belediye işlerine "Muhtesip" denen kişiler bakardı.

ORDU VE DONANMA

Büyük Selçuklu teşkilatı ile aynıydı.  Anadolu Selçuklularında ordunun esasını Hassa birlikleri (Kapıkulu askerleri) ve Tımarlı sipahiler meydana getirirdi. NOT:

•          Büyük Selçuklulardan farklı olarak Anadolu Selçuklularında deniz gücü bulunuyordu. Deniz Kuvvetleri komutanı Emir-i Sevahil 'dir.

•          Ayrıca Büyük Selçuklularda ücretli asker yoktu Anadolu Selçuklularında vardı.

•          Sinop ,Alanya, Antalya ve Samsun gibi merkezlerde tersaneler kurmuşlardır.

•          Ordu komutanına Emir'ül Ümera donanma komutanına Reis'ül Bahr denmiştir.

TOPRAK YÖNETİMİ

Toprak yönetimi de Büyük Selçuklularda olduğu gibi dörde ayrılırdı.(Has,İkta,Mülk,Vakıf) Büyük Selçukludan farklı yanlar:

•          Anadolu fetihle alındığı için toprakların büyük bir kısmı sultana ait sayılmıştır.

      Bu nedenle Mülk arazi azdır.

•          Topraklar geniş olmadığından İktalar sınırlandırılmıştır.

•          Vakıflara tahsis edilen araziler miktar bakımından geniş tutulmuştur. Sebebi Kervansaray ve külliye yapım ve işletmesine çok önem verilmesidir.

Büyük Selçuklularda özel toprak sahipliği yerine miri (mülkiyeti devlete işletmesi halka ait) toprak sisteminin uygulanması büyük bir yenilikti. Bu uygulama sayesinde Hıristiyan halk kölelikten kurtulmuştur. Daha önce Bizans'ın yönetiminde ezilen Hıristiyan halk toprağa , eve ve hürriyete kavuştu. Türk yönetimini tercih edişlerinin temel sebebi buydu.

Toprakta kiracı olarak bulunan kişilerden elde edilen ürünler ödenecek vergiler "tahrir" defterine yazılırdı. Köylü toprağı ekmezse, sipahi (memur ) görevlerini yapmazsa azledilir ve toprağı elinden alınırdı.

HUKUK SİSTEMİ

Büyük Selçuklular ile aynı özellikleri taşıyor.

Şer'i Hukuk : Kadılar bakar ( Kadı'l Kudad baş kadı)

Örfi Hukuk : Emir -i Dad (Adalet bakanı) Selçuklu hanedanı dışında her yöneticiyi tutuklama ve sorgulama yetkisine sahip.Kadi'l Leşker = Kazasker ( Askeri Kadı)

SOSYAL VE İKTİSADİ HAYAT

Halk göçebe, şehirli ve köylü olmak üzere üç guruba ayrılmaktaydı.

Tarım: Her türlü tarım ve hayvancılık köylüler ve göçebeler tarafından yapılıyordu. Şehir hayatında ise meyveciliğin ve bağcılığın önemli bir yeri vardı. Devlet köylüye tohum, saban öküz sağlamada yardımcı oluyordu. Devletin bu yardımlarından Gayri Müslimler de yararlanırdı.

 

Sanayi : Sanayi büyük ölçüde esnaf teşkilatı ( Ahiler ) tarafından organize ediliyordu. Selçuklu devletinde tüm esnaf loncasına üye idi.

Dokumacılık , çinicilik, silah yapımcılığı madencilik ileri sanayi kollandır. Dericilik Türklerin ve Hıristiyanların oldukça ileri oldukları alandı. Maden işçiliğiyle daha çok Ermeni ve Rumlar uğraşıyordu.

 

Ahilik:

•         Dini-ahlaki öğretinin çerçevesi içinde gruplaşan zanaatkarlar topluluğu.

•         Loncalar şeklinde örgütleşmişlerdir. (sendikal örgütlenme )

•         Her iş kolunun ayrı loncası vardır.

•         Loncaların başında Pir, şeyh denilen genellikle tarikat ilişkisi olan kişiler bulunur.

•         Ahiler dergah denilen yapılarda bir araya gelir.

•         Kazançları ortak bir havuzda toplanır.

•         Dergahlarda yabancılarda misafir edilir.

•         Kösedağ Savaşından sonra sarsılan toplumu ayakta tutan en etkili kurum olmuştur.

 

Loncalar (sendikalar):

•         Mesleki eğitim verilir.

•         Üretim kotalarını belirler.

•         Fiyatları denetim altında tutarlar.

•         Kalite kontrolü yaparlar.

•         Rekabeti önler.

•         En güçlü oldukları kent Ankara'dır.

 

NOT : Loncalar sadece ekonomik nitelik taşır. Ahilik ekonominin yanı sıra dini, ahlaki, sosyal ve hukuki nitelik taşımaktadır.

Ticaret:

Bu dönemde Anadolu ekonomik bakımdan dünyanın en zengin şehirlerinden biri oldu. Ekonominin temelini de ticaret oluşturuyordu. Anadolu'da ticaretin gelişme sebepleri :

•          Anadolu'nu doğu-batı güney-kuzey ticaret yolları üzerinde bulunması ve kıtaları birbirine bağlaması

•          Ticaret    yolları    üzerinde   kervansarayların   kurulması.    Anadolu'da   ilk   kervansaray II.Kılıçarslan zamanında kurulmaya başlamıştır.

•          Ticaret amaçlı fetihlerin yapılaması. (Suğdak ,Sinop ,Antalya,Alanya)

•          Mallan   zarar  gören  veya  kervanı   soyulan  tüccarların  zararlarının ödenmesi.(Mallan sigortalanması- ilk)

•          Gümrük vergilerinin hafifletilmesi.

•          Ticari önemi olan merkezlere Türk ve Müslüman tüccarların yerleştirilmesi.

•          Anadolu'da   en   çok   İran,   Suriye,   Mısır,   Venedik,   Ceneviz,   Floransa   gibi   İtalyan cumhuriyetleri ile ticarette bulunuluyordu.

•          İhraç ürünlerinin başlıcaları tahıl, pamuk, ipek, halı, kilim, çeşitli kumaşlar ile boyalı ve işlenmiş deri gibi mallardır. Koyun ve atta ihraç ediliyordu.

•          İlk para I. Mesut , İlk gümüş ve altın para ise II. Kılıçarslan zamanında bastmldı.Gümüş paraya "akçe" deniyordu.

•          Hazine-i Hassa (padişah hazinesi) ve Hazine-i Amirane (devlet hazinesi) olmak üzere hazine ikiye ayrılırdı.

Devletin Başlıca Gelir Kaynakları

•          Müslüman köylülerden alman öşür ve hayvan vergisi.

•          Müslüman olmayanlardan alman arazi vergisi. (Haraç)

•          Müslüman olmayanlardan alman kafa vergisi.

•          Gümrük gelirleri.

•          Maden, tuzla, orman işletmelerinin gelirleri.

•          Savaştan elde edilen ganimetlerin beşte biri.

•          Bağlı beyliklerin göndermiş olduklan vergi ve hediyeler.

NOT : Moğol istilası, Orta Anadolu kentlerindeki ticari faaliyetin Marmara bölgesine (Bursa) kaymasına neden oldu.

 

 

DİL VE EDEBİYAT

Dil : Resmi dil ve edebi dil Farsça, bilim dili Arapça'ydı. Ordu saray ve halk Türkçe konuşuyordu.

Anadolu Selçuklularının İlhanlı egemenliğine girmesi ve İran'dan gelen şairlerinde etkisi ile resmi dil Farsça olmuştur. Bu durum Türkçe'nin gelişiminde yavaşlamaya neden olmuştur. Moğol istilasından dolayı pek çok bilgin ve edebiyatçı Anadolu'ya gelerek bilim ve fikir hayatının gelişmesine katkıda bulunmuştur. Türkçe yazılır ve yoğun olarak konuşulurdu. Karamanoğlu Mehmet Bey, yabancı dillere tepkisini Türkçe'yi ilk defa resmi dil ilan ederek göstermiştir.

Yunus Emre, Hoca Dehhani, Sultan Velet, Gülşehri, Aşık Paşa, Nesimi gibi Türk aydınlan eserlerini Türkçe yazdılar. Bu dönemde Anadolu Türk toplumunun inanç, ahlak ve ruh yapısının oluşmasında Battal Gazi ve Danişment Gazi destanlarının etkisi büyüktür.

Edebiyat: Anadolu'da Türk edebiyatı XIII yy. sonlarında en parlak dönemini yaşadı. Bu dönemde Edebiyat; Halk, Tasavvuf ve Divan olmak üzere üç kolda gelişmiştir.

Din ve İnanış : Anadolu Selçuklu ve Beylikler Anadolu'nun İslamlaşmasına büyük katkı sağlamıştır. Tekke ve zaviyeler kurulmuş. Nakşibendi, Mevlevi, Bektaşi, tarikatları ortaya çıkmıştır.

BİLİM VE SANAT

Anadolu da ilk medrese XII.yy'm yarısında Danişmendoğullan oğulları tarafından Niksar'da kuruldu.(Yağıbasan Medresesi) Anadolu Selçuklularının ilk medresesi II. Kılıçarslan tarafından Aksaray'da kuruldu. Anadolu'da bilim hayatının en çok geliştiği dönem I. Alaeddin Keykubat zamanı olmuştur. İslam dünyasının ünlü düşünürleri bu dönemde Anadolu'ya gelmiştir.

Bu dönemde yaşayan ünlü fikir adamları;

l.Muhiddin-i Arabi : Türkiye'de tasavvufun gelişmesinin temelini oluşmuştur.Tasavvufla ilgili fikirleri son derece derin ve karışıktır.

2.Sadreddin Konevi: Büyük bir filozoftu. Öğrencisi olduğu Muhuddin-i Arabi'nin fikir ve düşüncelerinin yayılmasını ve anlaşılmasını sağladı.

3.Mevlana : Tasavvufçudur. Çok hoşgörülüydü. Müslüman olmayanlarda kendine saygı duyuyordu. Eserlerini Farsça yazdığı için fikirleri geniş halk tabakasına yayılmamıştır.

4Yunus Emre : Türkçe yazdığı şiirleriyle ün yaptı. Tasavvuf aşkı ile Türkçe'nin şaheserlerini yarattı. Arapça ve Farsça bilmesine rağmen eserlerini Türkçe yazması şöhretinin yayılmasında etkili olmuştur.

Halk Edebiyatı: Battalname, Cengizname, Danişmendname Konusu kahramanlık olan destanları, şiirleri ozan denilen halk şairleri kopuz veya saz çalarak söylerdi.

Şeyh Ahmed Gülşehri: Kuşların dili ve felekname Aşık Paşa : Garipname •    Beylikler döneminde Farsça etkisini yitirmiştir.

Tasavvuf Edebiyatı: Mevlana     : Divan-ı kebir, Mesnevi, Fihi Mafih

Yunus Emre : Divan , Risalet'ün Nushiye
Divan Edebiyatı: Hoca Ahmed Dehhani ile başlamıştır. Ahmedi, Şeyhoğlu Mustafa
Bilim                     : Kadı Siraceddin : Kelam - mantık

Şirazi: Coğrafya - Astronomi Hacı Paşa: Tıp Mehmet Ravendi: Tarih İbni Bibi: Tarih

Sanat:

•         En çok mimari gelişmiştir, (cami, mescit, medrese, kümbet ,külliye ,darüşşifa, köprü...)

•         Ayrıca halı dokuma sanatı, tezhip, minyatür, hat, çinicilik, heykel ve kabartma sanatları da gelişmiştir.

•         Diğer Türk devletlerinden farklı olarak resim sanatı da gelişmiştir.

•         Selçuklular döneminde  Konya,  Kayseri,  Sivas  ve  Tokat  önem  kazanırken  ,Beylikler döneminde Bursa, İznik, Kastamonu

•         Devletin imar ve inşaat faaliyetlerini "Emr-i Mimar" başkanlığında bir heyet yürütüyordu.

•         Yapılan eserler devlet bütçesinden, sultanlar, yakınları veya devlet adamları tarafından inşa ettiriliyordu.

•         Yurdun her yerinde öğrencilere,  yolculara,  fakir halka sabah akşam yemek dağıtılan "imaretler" kurulmuştur.

•         Yol boyunca inşa edilen zaviye han ve kervansaraylarda yolcular parasız olarak üç güne kadar yedirilir ve yatırılırdı.

•         Görülen "Kübik İnşaat" Selçuklu mimarisinin tipik özelliğidir.

•         Taş ve ağaç oymacılığı da ön plandadır.

Süslemeler : Taş ,Tuğla, Çini, Ahşap, Alçı, Bitki, Hayvan ,İnsan,Geometrik şekiller ve yazı

ayrıca

Anadolu Selçukluları, Beylikler döneminde; dini mimari öğelerden kümbet (anıt mezar)

mimarlığı gelişmiştir. Orta Asya Türk çadır sanatı etkisini sürdürmüştür.

Çini :   Duvar kaplaması olarak kullanılan   renkli ve genellikle bezeli ve sırlı ince fakat

saydam olmayan toprak işleri.

Cami :Anadolu'da ilk cami Diyarbakır Ulu Cami

İlk Selçuklu Cami: Konya'da Alaaddin Cami

Asıl Selçuklu Cami: Eşrefoğlu (Beyşehir) Cami

Mengücek : Divriği Ulu cami

Artuklular : Mardin Ulu Cami Bu eserlerin Çoğu dikdörtgen ,üstü düz , içi bol sütunlu ULU CAMİ tipidir. Mescitler     : Mihrabı olmayan mahalle camileri Konya Küçük Karatay Medreseler : Anadolu'da ilk medreseler Yağıbasan Tokat-Niksar (Danişmentler)

Erzurum ve Sivas : Çifte minareli Medrese

Sivas     : Gök-Buruciye

Konya   : Karatay İnceminareli

Kırşehir: Caca bey

Kayseri : Huand Hatun

En büyük olan Erzurum Çifte Minareli

En zengin süslemeler : Gök ve Karatay Medreseleri Kümbetler : Silindirik gövdeli konik çatılı mezar anıt

En çok Van havzasıyla, Kayseri civarında var.

Kayseri :Öner Kümbet

Ahlat: Ulu Kümbet Anadolu Selçukluları mezar anıtları kümbetlerdir. Osmanlı'da yerini dört duvar üzeri türbeye bırakacaktır.

Darüşşifalar: Hastane -Tıp okulu (ücretsiz) Kayseri : Gevher Nesibe Sivas : Keykavus Kayseri : Keyhüsrev Kervansaray: Ticari yapılar ( en yaygın eserlerdir) Konya : Sultan han (En büyük olan) Kayseri Sivas Yolu : Sultan Han Aksaray Kayseri Yolu : Alay Han

Özgün yapılardır başka yerlerde benzeri yoktur. Korunaklıdır. Üç gün ücret alınmaz, savaş

sırasında orduda yararlanır.  Şehir dışında anayollar üzerinde inşa edilir.  Çevrelerinde

Türkmen pazarları bulunur. Pazar sözcüğü Avrupa diline "Bazaar" olarak geçmiştir

Köşk ve Saraylar:Kayseri : Kubadiye Beyşehir : Kubadabat

Külliyeler: Çeşitli ihtiyaçları bir arada karşılayan kompleks, kampus gibi. (Cami ,Medrese,

Hastane, İmarethane, Hamam, Bedesten)

Kayseri : Gevher Nesibe,   Konya : Sahip Ata,   Kayseri : Huand Hatun

■        Külliyelerin ana yapısı camidir.

■        Hamam ve bedesten gelir getirici yapılardır.

■        Diğer yapılardan ücretsiz yararlanılmıştır. Bedesten : Değerli mal alışverişi yapılan korunaklı yapılar.

Köprü-Liman-Tersane : Malabadi Köprüsü , Tercan Kötür Köprüsü; Alanya Tersanesi Askeri Kale ve Surlar : Niğde ve Bayburt Kalesi.

Anadolu'da Tarikatlar

Yesevilik   :   Anadolu   tarikatlarının   tümünü   etkilemiştir.   Öğretisi   Türkçe'dir.(Ahmet

Yesevi'nin takipçileri)

Babailik: Göçebe Türkler arasında etkilidir. Devlet ile ilişkileri olumsuzdur. Anadolu'da ilk

dini siyasi ayaklanmayı çıkardılar.

Bektaşilik ".Hoşgörü esasına dayanır. Konya dışında taşrada etkindir.

Mevlevilik: Mevlana eserlerini Türkçe yazmadığı için etkisi özellikle Konya'daki Türk

entelektüel çevresi ile sınırlı kalmıştır. Bir çok bilgin ve şair bu tarikatın içinden çıkmıştır.

Mevlana evrensel bir düşünürdür.

Ekberiye   :  Uzun  zaman  Anadolu'da kalmıştır.Yunus  Emre'yi  etkilemiştir.   Saadettin

Konyevi tarikatının esaslarını belirlemiştir.