KPSS SAYFASI

KURTULUŞ SAVAŞI HAZIRLIK DÖNEMİ

M. Kemal'in İstanbul'a Gelişi:

•         Son olarak Suriye cephesinde görev yapan M. Kemal Mondrosun imzalanması sonrası 13 Kasım 1918'de İstanbul'a gelir. Aynı tarihte İngiliz donanması İstanbul'a gelmiştir. (Geldikleri gibi giderler)

•         M. Kemal A. İzzet Paşa kabinesinde Harbiye nazın olup, ordunun terhisine silah ve cephanenin itilaf Devletlerine teslimine engel olmak istemiş ama bu isteği gerçekleşmemiştir.

•         M. Kemal'in İstanbul'da vatanın kurtulması ile ilgili girişimleri, Padişah ve çevresinin kurtuluşu İngiliz mandasında görmeleri nedeni ile başarılı olamamış ve kurtuluş için aradığı desteği bulamamıştır.

M. Kemal'in Samsun'a Çıkışı:

•         Doğu Karadeniz'de (Samsun ve çevresi) Pontusçu Rumlarla Türkler arasında çatışma olmuş, İngilizler çatışmaların durdurulmasını ve bu olaylar hakkında inceleme yapılmasını Osmanlı'dan istemişlerdir.

•         M. Kemalin girişimleri ile bu görev 9. Ordu müfettişliği ile kendisine verilir. Görevin M. Kemale verilme nedenleri şunlardır:

 

■       I. Dünya savaşma girilmesine karşı çıkması.

■       İttihatçılardan ayrılması.

■       I. Dünya savaşı ve Çanakkale'de gösterdiği basanlar.

■       Vahdettin'in Almanya gezisinde M. Kemalin yanında götürmesi ve onu tanıması, Askeri ve sivil yetkilere

     de emretme yetkisi alarak 19 Mayıs 1919'da (Kurtuluş Savaşının başlangıç tarihi) Samsun'a çıkan

M. Kemal'in gerçek amacı, ulusu uyandırıp, ulusal bilinci sağlayarak vatanın bağımsızlığını gerçekleştirmektir.Halkı örgütlemek)

 

     İstanbul hükümetinin M. Kemal'e verdiği görevler şunlardır:

■       Görev bölgesinde asayişi sağlamak,

■       Türk ordusunun terhisini tamamlamak,

■   Türk halkının elindeki silah ve cephaneyi toplamak,
"    İşgallere karşı milli kuruluşları ortadan kaldırmak,

Samsun Raporu (22 Mayıs 1919) :

Kemal'in Samsuna çıktıktan sonra genel durumu İstanbul hükümetine bildirmek amacıyla İstanbul'a gönderdiği rapordur. Bu raporda M. Kemal şunları dile getirmektedir:

■       Karadeniz'de Rumlar siyasi isteklerinden vazgeçerse olaylar önlenebilir.

■       İzmirin işgali ordu ve milleti derinden yaralamıştır. Ulus bu işgali kabul etmeyecektir.

■       Türklüğün yabancı güdümüne ve kontrolüne tahammülü yoktur.

■       Türk milleti hakimiyeti ve Türk milliyetçiliğini kabul etmiştir.

Samsun raporu ile M. Kemal hem İstanbul hükümetiyle hem de İngiltere ile ilk defa görüş ayrılığına düşmüş fakat İstanbul Hükümeti ve İngilizler henüz M. Kemal'e karşı herhangi bir tepki göstermemiştir.

HAVZA GENELGESİ (28-29 MAYIS 1919)

Samsun'un İngiliz işgalinde olması, Rum çete faaliyetleri ve güvenliğinin yetersiz olması nedeniyle M. Kemal 25 Mayıs'ta Samsun'dan Havza'ya geçer.

■    Yayınlanma Amacı: İzmir'in işgalini Anadolu'nun her tarafına duyurarak milli bilinci _> andırmak, ulusal bilinci sağlamak. Genelgede yer alan esaslar şunlardır:

■    İzmir'in işgaline karşı protesto ve mitingler yapılmalıdır.

 

■    Yapılacak mitingler de azınlıklara kötü davranılmamalıdır.

( Bu madde ile artan işgallerin durdurulması amaçlamıştır.)

Anadolu'nun her yanında direniş cemiyetleri oluşturulmalıdır.

Önemi ve Sonuçlan:

•       Ulusal bilincin oluşmasında atılan ilk adımdır.

•       Türk Milletinin Kuvayi Milliye etrafında bütünleşmesi istenmiştir.

•       Ulusal birliğin sağlanmasına katkısı olmuştur.

•       Genelge sonrası ilk miting 30 Mayısta Havza'da daha sonra da İstanbul ve Anadolu'nun her tarafında yapılmıştır.

•       Genelgenin yayınlanması ( İtilaf devletinin İstanbul Hükümetine baskı yaparak) M. Kemal'e İstanbul'a geri dönmesi emri verdirtmiş, ama M. Kemal bu çağrıya uymayarak Amasya'ya geçmiştir(12 Haziran 1919)

AMASYA GENELGESİ( 22 HAZİRAN 1919)

•M. Kemal Havza'dan Amasya'ya geçtikten sonra genelgeyi yakın arkadaşları Ali Fuat (Cebesoy), Rauf Bey (Orbay), Refet Bey (Bele)'e imzalatmıştır. ( Kazım Karabekir bilgilendirilmiş) Amaç Türk Kurtuluş Hareketini kişisellikten kurtarmak, milli bir hareket haline getirmektir. Genelgenin çok imzalı olmasındaki diğer bir amaçta halk üzerindeki etkisinin arttırılmak istenmesidir.

•   Genelgenin yayınlanmasındaki bir amaçta Müdafai Hukuk cemiyetlerini tek çatı altında toplamak, ulusal kongre düzenlemektir.

Genelgenin Kararlan:

1.  Vatanın bütünlüğü milletin bağımsızlığı tehlikededir.
Yorum:

•         Kurtuluş savaşının gerekçesi belirtilmiştir.

•         Resmi bir belgeyle vatanın kötü durumu millete duyurulmuştur.

•         Bölgesel kurtuluşu arayanlar uyarılmıştır.

•         Kurtuluş için birlik ve beraberlik çağnsı yapılmıştır.

2.  İstanbul hükümeti üzerine aldığı görev ve sorumlulukları yerine getirememektedir. Bu
durum milletimizi yok olmuş göstermektedir.

Yorum:

•         İstanbul Hükümetine ilk defa karşı çıkılarak görevini yerine getiremediği millete duyurulmuştur.

•         Kurtuluş Savaşının gerekçesidir.

•         Kurtuluş Savaşının ihtilal safhası başlatılmıştır.

3.  Ulusun bağımsızlığını yine ulusun azmi ve kararı kurtaracaktır.
Yorum:

•         Kurtuluş Savaşının yöntemi belirlenmiştir.

•         Kurtuluş Savaşının amacı belirlenmiştir.

•         İsyan niteliği taşımaktadır.(Padişah ve İşgal güçlerine karşı)

•         Cumhuriyet rejiminin kurulacağı (dolaylı olarak) anlaşılmaktadır.

•         Ulusal egemenlikten ilk kez bahsedilmiştir.

•         Kurtarıcı olarak millet ve milliyetçilik duygusu görülmüştür. Bu karar Türk inkılabının evrensel olduğunu gösterir.

•         İhtilal niteliği taşır yeni düzeni ön görür.

4. Ulusun sesini tüm dünyaya duyuracak her türlü etki ve denetimden uzak milli bir kurulun .oluşturulması gereklidir.

 Yorum:

•         İlk kez Erzurum'da oluşturulan ve Sivas'ta genişletilen Temsil Kurulundan (oluşturulmasından) ilk kez söz edilmiştir.

•         Kurtuluş mücadelesi kişisellikten çıkarılarak kurumsallaştırılmaya çalışılmıştır.

•         Milli mücadeleyi tek elden yürütmek amaçlanmıştır.

5    Anadolu'nun   en   güvenilir   yeri   olan   Sivas'ta   Ulusal   bir   kongrenin   toplanması kararlaştırılmıştır. Yorum:

•         Ulusal bir kongre olan Sivas Kongresine çağrı Amasya Genelgesinde yapılmıştır.

•         Mili bir kongre toplayarak milli birlik ve beraberliği sağlamak cemiyetleri birleştirmek düşünülmüştür.

•         İstanbul Hükümetine karşı milli bir hükümet oluşturulması düşünülmüş, nitekim Sivas Kongresinde Temsil Heyeti Ali Fuat Paşayı batı cephesine atayarak hükümet gibi hareket etmiştir.

Bunun için (kongre için) bütün illerden halkın güvenini kazanmış üç delegenin mümkün olduğunca süratle yola çıkarılması ve bu durumun ulusal bir sır olarak saklanması gerekmektedir, (kimlikler gizlenecek) Yorum:

•         Kararlar halkın istekleri doğrultusunda alınmaya çalışılmıştır.

•         Milli mücadelenin ilk aşamada zarar görmemesi için gizli tutulmuştur.

Doğu illeri adına 10 Temmuz'da Erzurum'da bir kongre toplanacaktır. Kongreye katılan :^eğeler daha sonra Sivas Kongresine de katılacaklar.

•         Delege seçimlerini Müdafa-i Hukuk , Reddi İlhak dernekleri ve belediyeler yapacaktır. Yorum:

•         Milli cemiyetler ve yerel idareler etkin duruma getirilmiştir.

•         Milli cemiyetlerin güvenini kazanmış milli mücadele yanlısı kişilerin seçilmesine çalışılmıştır.

Askeri ve ulusal birlikler dağıtılmayacaktır. Yorum:

•         Alınan kararların uygulanması için ordu görevlendirilmiştir.

•         Mondros sonrası işgallere karşı çıkılmıştır.

Önemi ve Sonuçları:

•         Kurtuluş Savaşının amacını gerekçesini ve yöntemini bildirmiştir(en önemli özelliklerden)

•         Milli egemenlik kavramından ilk kez söz edilmiştir.

•         Ulusal egemenliğe dayalı yeni bir Türk devleti kurulması yolunda atılan ilk adımdır. (Zemin hazırlama var)

•         Bir isyan ve ihtilal bildirgesidir.(Anadolu ihtilalini başlatır)

 

MİLLİ CEMİYETLER

Trakya Paşaeli Cemiyeti

İşgallerden sonra kurulan ilk yararlı cemiyettir. Merkezi Edirne, amacı Trakya'daki Rum taşkınlığını önlemek, Trakya'nın Yunanistan'a katılmasını önlemektir. Osmanlının yıkılması durumunda bağımsız bir devlet kurmayı amaçlamışlardır. Daha sonra Anadolu ve Rumeli Müdafai hukuk cemiyetinin şubesi olmuştur.

İzmir Müdafai Hukuk-u Osmaniye Cemiyeti

İzmir ve çevresinin Yunanistan'a verileceğinin duyulması üzerine kurulmuştur. Amacı İzmir ve Batı Anadolu'nun Yunanistan'a katılmasını önlemek, basın yayın yolu ile seslerini duyurmaktır.

İzmir Reddi İlhak Cemiyeti:

İzmir'in işgalinden bir gün önce (14 Mayıs 1919) kurulmuştur. İşgalden sonra silahlı direnişe geçmiştir. Balıkesir ve Alaşehir Kongrelerinin toplanması ve Kuvayi Milliyenin oluşmasında etkili oldu.

Kilikyahlar Cemiyeti:

Fransız ve Ermenilerin Adana ve çevresindeki işgallerine karşı kurulmuştur.

Trabzon Müdafai Hukuk-u Milliye Cemiyeti

Pontus Rum Cemiyetinin kurulmasını engellemek amacıyla kurulmuştur.

Doğu Anadolu Müdafai Hukuk Cemiyeti

Doğu Anadolu'da Ermeni Devleti kurulmasını engellemek amacıyla kuruldu. Erzurum Kongresini düzenledi. Doğu Anadolu'nun Türk yurdu olduğunu ispatlamaya çalıştı. Bunun için göç edilmeyecek, Doğu Anadolu'nun Türk yurdu olduğu duyurulacak, Doğu vilayetlerinin uğrayacağı bir saldırıya karşı direnilecek.

Milli Kongre Cemiyeti

Amacı; Türkler aleyhine yapılan propagandalara basın yayın yolu ile karşı koymak, Türklerin -aklarını savunmaktı. Kuvayi Milliye tabirini ilk defa kullanan siyasi teşkilat Milli Kongre Cemiyetidir. Cemiyetleri tek çatı altında toplamayı da amaçlar.

Milli Cemiyetlerin Ortak Özellikleri

•               Bölgesel amaçlarla kurulmuşlardır.

•               Milliyetçilik düşüncesi ön plandadır.

•               Türk milletinin hak ve hürriyetini koruyan milli bir harekettir.

•               Basın yayın yoluyla haklarını savunmuşlar.

•               Gerektiğinde silahlı direnişe başvurmuşlardır.

•               İşgal güçleri azınlıklar ve İstanbul Hükümetiyle mücadele etmişlerdir.

•               Birbirinden kopuk olan bu cemiyetler Sivas kongresinde Anadolu ve Rumeli Müdafai Hukuk Cemiyeti adı altında birleştirildi.

•         İstanbul Hükümetinin Türk milletine karşı görevini yerine getirmediği ilk kez belirtilmiş ve Türk milleti isyana davet edilmiş.

•         Genelgeden sonra İstanbul Hükümeti M. Kemal'i bir kez daha İstanbul'a çağırmış dönmeyince de görevinden almıştır. Zaten M. Kemal de 7-8 Temmuz'da görevinden istifa etmiştir.(İstanbul Hükümeti onu görevden almadan hemen önce)

•         Genelge sonrası M. Kemal İstanbul'a çektiği telgraflarda "Artık İstanbul, Anadolu'ya egemen değil bağlı olmak zorundadır" demiştir.

•         Amasya Genelgesi M. Kemal'in resmi görevle yaptığı son çalışmadır.

•         Amasya Genelgesi, yeni bir Türk devleti kurulmasında önemli bir katkısı olan hukuki ve siyasi bir belge değeri taşır.

ERZURUM KONGRESİ (23 TEMMUZ -7 AĞUSTOS 1919)

Kongrenin Toplanma Amaçlan:

■        Doğu Anadolu'yu Ermenilere karşı savunmak.

■        Doğu illerinin güvenliğini sağlamak.

■        Doğu Anadolu da ki Türkleri azınlıklara oranla daha güçlü hale getirmek.

 

•         Kongre Doğu Anadolu Müdafa-i Hukuk Cemiyeti'nin çalışmaları sonucu toplanır. (Bölgesel olarak toplanmıştır)

•         Kongre öncesi tutuklanma emri çıkarılan M. Kemali, Kazım Karabekir "Emrinizdeyim Paşam" diyerek karşılamış ve onun Kurtuluş Savaşı lideri olmasına öncülük etmiştir.

•         Kongrede 2 sorun ortaya çıkar. M. Kemal'in ve Rauf Orbay'm kongreye katılımı ve başkan seçilme sorunu. İki delegenin istifası ve M. Kemalin başkan seçilmesi ile sorunlar çözümlenmiştir.Kongre 54 delegenin katılımı ile çalışmaya başlamıştır.

Kongrede Alınan Kararlar:

1.  Ulusal sınırlar içinde vatan bir bütündür bölünemez.
Yorum:

•         Milli sınırlardan ilk kez söz edilmiş, Misakı Milli kararlarına öncülük etmiştir.

•         Türk vatanının bölünmezliğini bildiren ulusal bir karardır.

 

2.  Her türlü yabancı işgali ve yabancı müdahalesine karşı Osmanlı dağılacak olursa, millet
hep birlikte savunma yapacak hakkını savunacak

Yorum:

•         Ulusal kurtuluş için ulusal direniş ilkesi belirlenmiştir.

•         Kurtuluş Savaşanın başlatılması gereği Amasya'dan sonra bir kez daha belirtilmiştir.

3.  Vatanın ve bağımsızlığın korunmasında İstanbul Hükümeti başarısız olursa geçici bir
hükümet kurulacaktır. Bu hükümet milli kongre tarafından seçilecek kongre
toplanmamışsa seçimi Temsil Kurulu yapacaktır.

Yorum:

•         İlk defa geçicide olsa yeni bir hükümetin kurulmasından söz edilmiştir.

•         İstanbul Hükümeti yok sayılmıştır.

•         Ulusal hükümetin kurulması için ilk adım atılmıştır.

4.  Kuvayi Milliyeyi etken, milli iradeyi hakim kılmak esastır.
Yorum:

•          Saltanatın kaldırılarak yerine millet egemenliğine dayalı yeni bir devletin kurulacağı açıklanmıştır.

•          Amasya Genelgesindeki "Ulusun bağımsızlığını yine ulusun azmi ve karan kurtaracaktır" maddesi karar haline dönmüştür.

•          Ulusal irade kavramı yerleştirilmeye çalışılmıştır.

5.  Hristiyan azınlığa siyasi hakimiyetimizi ve sosyal dengemizi bozan ayrıcalıklar verilemez
Yorum:

•          Tam bağımsızlık amaçlanmıştır.

•          Tanzimat ve Islahat fermanıyla azınlıklara verilen haklara tepkidir.

 

6.    Manda ve himaye kabul olunamaz.

      Yorum:

•          Tam bağımsızlık hedeflenmiştir.

•          Manda ve himaye ilk kez reddedilmiştir.

 

7.    Ulusal meclisin (Mebusan Meclisi) hemen toplanması ve hükümet işlerinin meclisin denetimine alınmasına

      çalışacak.

Yorum:

•          Bu karar ulus egemenliğine önem verildiğini gösterir.

•          Mebusan Meclisinin açılması kararlaştırılmış, hükümetin faaliyetlerinin denetim altına alınmasına çalışılmıştır.

 8. Ulusal irade ve ulusal güçler padişahlık ve halifelik makamını kurtaracaktır.

     Yorum:

•   Ulusal egemenliğe ters düşen bu kararın alınmasının temel nedeni ortamın böyle bir
değişikliğe hazır olmamasıdır.

Önemi ve Sonuçları:

•          Toplanış açısı bakımından bölgesel alman kararlar açısından ulusaldır.

•          Kararları Sivas Kongresi ve Misakı Milliye öncülük etmiştir.

•          ilk kez Temsil Kurulu oluşturulmuş başkanlığına M. Kemal seçilmiştir.

     (Doğu illeri adına bölgesel 9 kişilik heyet)

•          Milli egemenliğin koşulsuz olarak gerçekleştirilmesi kararlaştırılmıştır.(2.madde)

•          Ulusal mücadelenin kararlan belirlenmiştir. (Kararların onaylanması ile)

     M.Kemal'e Kurtuluş Savaşı önderliğini açan yoldur.

•          Doğuda birlik sağlanmıştır. (Doğudaki tüm cemiyetler birleşti)

•          Diğer direniş cemiyetlerine olumlu etki yapmıştır.

•          Cumhuriyet rejiminin kıvılcımlarını sezmek mümkündür.

•   Yeni Türk Devletinin kurulması fikri ortaya atılmıştır.

•    Milli mücadele hareketi teşkilatlanmaya başlamış.( Temsil Kurulu)

•   İtilaf Devletleri   ve   İstanbul   Hükümeti   kongrenin   engellenmesi   ve   M.   Kemal'in

     tutuklanması için girişimlerde bulunduysa da başarılı olamamıştır.

 

 

 

BALIKESİR KONGRESİ(26-30 TEMMUZ 1919)

•   Erzurum Kongresinin devam ettiği günlerde Batı Anadolu'daki vatanseverlerde Yunan
saldırılarına karşı koymak, direnmeleri birleştirmek, Kuvayi Milliye'ye yardımcı olmak
ve bu birliklerin düzenli hale getirilmesini sağlamak için toplanmıştır.

Alman Kararlar ve Önemi:

•         Yunan hareketi sürdükçe seferberlik devam edecek.

•         Bölgesel bir kongredir.

•         Batı Anadolu'yla ilgili kararlar alınmıştır.

•         Amasya Genelgesini benimsemiş, padişaha bağlılığı bildirmiş.( farkı)

•         Batı Anadolu direniş hareketlerinin örgütlenmesi ve Batı cephelerinin oluşmasında önemli rol oynamıştır.

•         Kuvayi Milliyeye yardımcı olmuştur.

ALAŞEHİR KONGRESİ (16-25 AĞUSTOS 1919)

•   Erzurum ve Balıkesir kararlarını gözden geçirmek bölgedeki direnişi genişletmek, askeri teşkilatı geliştirmek amacıyla toplanmıştır.

Önemi ve Özellikleri:

•         Amasya Genelgesi kararları onaylanmıştır.

•         Bölgeseldir.

•         Gerekirse Yunanlılara karşı itilaf devletlerinden yardım istenecektir.(Bu madde yunanlıların zulüm yaptığını ayrıca bağımsızlık bilincine ulaşılmadığını gösterir)

•         Batı cephesinin teşkilatlanmasında etkili olmuştur.

•         Kuvayi Milliyeyi desteklemiştir.

SİVAS KONGRESİ(4-ll EYLÜL1919)

Amasya  Genelgesinde  yapılan  çağrı  doğrultusunda  ulusal   güçleri  birleştirmek  ve

mücadeleyi  tek   elden   yürütmek   amacıyla  toplanmıştır.   Kongrede  bazı   sorunlarla

karşılaşıldı.

Bu sorunlar şunlardır:

•         Kongre öncesi İstanbul Hükümeti kongrenin toplanmasını engellemek ve M. Kemal'i tutuklatmak için Elazığ Valisi Ali Galip'i görevlendirmiş, bu girişim M. Kemal'in aldığı tedbirlerle engellenmiştir.

•         M. Kemal'in kongre başkanlığına bir grup karşı çıkmış ama M. Kemal oyların çoğunluğunu alarak yine kongre başkanı seçilmiştir.

•         Manda ve himaye bir kez daha gündeme getirilmiş ama M. Kemal'in tam bağımsızlık (ya istiklal ya ölüm) parolası doğrultusunda kesin olarak reddedilmiştir.

Kongrede Alınan Kararlar:

 

1.   Erzurum Kongresi kararları bazı değişiklik ve ilavelerle kabul edilerek tüm ulusa mal edilmiş.

Yorum:

•         Erzurum Kongresi kararlan milli bir kongre tarafından onaylanarak tüm ulusa mal edilmiştir.

•         Erzurum Kongresi kararlan bölgesellikten kurtarılmış.

2.   Yurttaki bütün milli cemiyetler "Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti" adı
altında birleştirilmişlerdir.

Yorum:

•         Ulusal güçler birleştirilerek tek elde toplanmıştır.

•         Bölgesel savunmanın yerine milletçe savunma ve direnme kararı alınmıştır.

3.  Manda ve himaye kesin olarak reddedilmiştir.
Yorum:

•         Tam bağımsızlık amaçlanmıştır.

•         Ulusal bağımsızlığa ters düşmüş reddedilmiştir.

 

4.  Temsilciler Kurulunun yetkileri bütün vatanı temsil edecek şekilde genişletildi.
Yorum:

•         Erzurum Kongresi sonucu kurula 6 yeni üye ilave edilmiş ve sayı 15'e çıkarılmıştır.

•         Temsilciler Kurulu yürütme yetkisini alarak Ali Fuat Paşa'yi Kuvayi Milliye komutanlığına tayin etmiştir.(Hükümet gibi)

•         Temsilciler Kurulu TBMM açılıncaya kadar hükümet gibi görev yapmıştır. TBMM'nin açılması ile görevleri sona erer.

•         Sivas Kongresi sonrası kurul İstanbul Hükümetine bağlı olmadığını göstermek için Anadolu'ya atanan komutan ve valileri kabul etmemiş İstanbul ile ilişkileri ve haberleşmeyi kesmiştir.

 

5.            Misakı Milli esasları ve ulusal sınır belirlenmiştir.

6.            Devletin ve milletin bağımsızlığı zedelenmemek kaydıyla herhangi bir devletten ekonomik yardım alınabilir.

7.            İrade-i Milliye gazetesinin çıkarılması kararlaştırıldı.

Yorum:

•   Bu gazete İstanbul basının aleyhte yayınlarına karşı Temsil Kurulunun Ankara'ya gelişi
sonrası "Hakimiyet-i Milliye" adıyla yayın hayatına başlamıştır.

8.  Osmanlı Mebusan Meclisi derhal toplanmalıdır.
Yorum:

•         Milli iradeyi temsil için bu zorunluydu.

•         Osmanlı ile ulusal irade birleştirilmeye çalışılmış.

•         Ulusal egemenliğe önem verilmiş.

•         İstanbul Hükümetinin keyfi kararları kısıtlanmak istenmiş.

Kongrenin Önemi ve Sonuçları

•         Kongrenin en önemli özelliği her yönüyle ulusal bir kongre olmasıdır.

•         Ulusal bir temsil kurulu oluşturulmuştur.

•         Temsil kurulu başkanlığına bir kez daha seçilen M. Kemal ulusal lider olmuştur.

•         Padişahın izniyle değil, halkın kendi arzusuyla ülkenin çeşitli yerlerinden gelen delegelerin katılımı ile toplanmış milli bir kongredir.

•         Ulusal egemenlik ilkesinin saltanat ve hilafeti kurtaracağı görüşü saltanatın üstünde milli egemenlik ilkesinin olduğunu gösterir.

•         Sivas Kongresi kararlarının izlerini Misak-ı Millide, TBMM'de milli mücadelenin tüm aşamalarında görmek mümkündür.

•         Kongrenin aldığı kararlar ve İstanbul'la ilişkinin kesilmesi sonucu Damat Ferit Paşa Hükümeti yıkıldı. Yerine milli mücadele yanlısı Ali Rıza Paşa hükümeti kuruldu. Bu olay Temsil Kurulunun İstanbul Hükümetine karşı ilk siyasi başarısıdır.(2 Ekim 1919)

•         Kongreden sonra M. Kemal Anadolu da millet temsilcilerinden oluşan meclis toplamak, bu meclisin hükümeti ile milli mücadeleyi tek merkezden idare etmek için çalışmalarına başlamıştır.

AMASYA GÖRÜŞMELERİ (PROTOKOLÜ) (20-22 EKİM 1919)

•         Temsil Kurulu adına M. Kemal ile İstanbul Hükümeti adına Salih Paşa arasında yapılmış.

•         Temsil Kurulunun amacı, siyasi varlığını İstanbul Hükümetine kabul ettirmek ve vatanın bağımsızlığını sağlamak için iş birliği yapmaktı.

•         İstanbul Hükümetinin amacı, Temsil Kurulunu denetim altına alarak çalışmalarına engel olmaktı.

Protokolde Alman Kararlar:

1.   İstanbul Hükümeti Sivas Kongresi kararlarını kabul edecek.

2    Hükümetle Temsil Kurulu arasında uyuşma olmuş ve hiçbir anlaşmazlık kalmamıştır.

3.               Türk illeri düşmana terk edilmeyecek,Türk vatanının bağımsızlığı ve bütünlüğü korunacak

4.               Manda ve himaye kabul edilmeyecek.

5.               Müslüman olmayan azınlıklara siyasi ve sosyal dengemizi bozacak ayrıcalıklar verilmeyecek.

 

6.               Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti ve Temsil Kurulu hukuki bir kuruluş olarak İstanbul Hükümetince tanınacak.

7.               İtilaf Devletleri ile Osmanlı arasında yapılacak barış görüşmelerine Temsil Kurulu tarafından uygun görülen kişilerde katılacak. Temsil Kurulunun rızası olamadan barış görüşmeleri yapılmayacak.

Yorum:

•         Temsil Kurulu vatanın geleceği ile ilgili kararlarda Türk milletinin temsilcisi olarak katılmak istemiştir.

•         İstanbul Hükümeti merkezi otoriteyi korumak için bu maddeyi kabul etmemiştir.

8.  Mebusan Meclisi derhal toplanmalı ve millet vekili seçimleri serbest ve müdahalesiz
yapılmalıdır.

Yorum:

•         İstanbul Hükümeti bu kararı kabul etmiştir.

•         İtilaf Devletleri seçimlerin yapılmasına ses çıkarmamıştır.

9.  Mebusan Meclisinin güvenlikte olmayan İstanbul'da toplanması uygun değildir.
Yorum:

•         Meclisin nerede toplanacağı anlaşma sağlanamayan tek sorundu.

•         M. Kemal İstanbul'da toplanacak meclisin görüşlerini özgürce ortaya koyamayacağını düşünüyordu. Ayrıca İstanbul güvenilir değildi. M. Kemal'in bu konudaki haklılığı İstanbul'un İşgali ile ortaya çıkar. M. Kemal ile Salih Paşa arasında gizli kararlarda alınmıştır bunlar:

 

■        İzmir'in kurtarılmasına çalışılacak.

■        İngiliz Muhipler Cemiyetinin çalışmaları sınırlandırılacak.

■        Zararlı cemiyetlerin ve gazetelerin çalışmalarına son verilecek.

•   Salih Paşa kararlan İstanbul Hükümetine kabul ettireceğini kabul edilmezse görevinden
istifa edeceğini söyler. Mebusan Meclisinin İstanbul'da toplanması dışında hiçbir kararı
kabul ettiremez görevinden de istifa etmez.

 

Protokolün Önemi ve Sonuçları:

•         İstanbul Hükümeti Temsil Kurulunu resmen ve hukuken tanımıştır.

•         Taraflar ilk defa birlikte hareket etmişlerdir.

•         Artık İstanbul Hükümeti tavrını Anadolu'ya göre düzenlemeye başlar.

•         Meclisin İstanbul'da toplanması dışındaki kararlar kabul edilmemiştir.

•         İtilaf Devletleri seçimlere karışmamıştır sebebi ise; seçimleri saltanat taraftarlarının kazanacağı düşünmeleridir.

•         Seçimleri Müdafaa-i Hukukçular kazanmıştır.

•         M. Kemal Mebusan meclisine Erzurum'dan millet vekili seçilmiştir.

TEMSİL KURULUNUN ANKARA'YA GELMESİ (27 ARALIK 1919)

•   M. Kemal ve Temsil Kurulu İstanbul'da toplanacak Mebuslar Meclisinin çalışmalarını
yakından izlemek için Ankara'ya geldi.(27 Aralık 1919)

Ankara'nın merkez seçilmesinin nedenleri şunlardır:

■        İstanbul'daki gelişmeleri yakından izlemek.

■        Ankara'nın Anadolu'nun ortasında merkezi bir yerde olması.

■        İstanbul'la iletişim ve ulaşım imkanının olması.

■        Ankara'nın işgal edilmemiş güvenli bir yer olması.

■        İstanbul'a ve Batı cephesine yakın olması.

■        Ankara'nın Ali Fuat Paşanın kontrolünde olması.

■        Ankara halkının milli mücadele hareketini desteklemiş olması.

 

•         Ankara bundan sonra milli mücadelenin ve milli egemenliğin merkezi durumuna gelmiştir.

•         10 Ocak 1920'den sonra Temsil Kurulu İrade-i Milliye gazetesini Hakimiyet-i Milliye adıyla çıkarmaya başladı.

•         Milli mücadele yanlısı diğer gazeteler şunlardır: Öğüt, Açıksöz, Albayrak, Tasviri Efkar, Vakit, İldam, İleri,Yenigün.

•         Milli Mücadele karşıtı gazeteler: Alemdar, Peyam-ı Sabah, Aydede, Ümit

•         Amasya Görüşmesi sonrası seçimlerin yapılmasının ardından M. Kemal Müdafaa-i Hukuk yanlısı millet vekilleri ile Ankara'da meclis açıldığında izleyecekleri politikaları kararlaştırmıştır.

•          

Bu politikalar doğrultusunda alınan kararlar şunlardır:

Millet vekilleri    İstanbul'a gittiklerinde Müdafaa-i Hukuk grubunu kuracaklar ve M.

Kemal'i başkan seçecekler.

Yorum:

•         Millet vekilleri İstanbul'a gidince sözlerini tutmamışlar, Padişahın ve İtilaf Devletlerinin etkisinde kalarak Müdafaa-i Hukuk grubu yerine Felah-ı Vatan grubunu kurmuşlar M. Kemal'ide başkan seçmemişlerdir.

•         M. Kemal'in başkan seçilmeyi isteme nedeni Meclisin dağıtılması halinde başkan sıfatı ile meclisi başka bir ilde toplamaktır.

•         Müdafaa-i Hukuk grubu oluşturma nedeni vatanın bağımsızlığı yönünde gruba kararlar aldırmaktı.

    Misak-ı Milli kararları meclise onaylatılacak.

 

SON OSMANLI MEBUSAN MECLİSİNİN AÇILMASI

(12 OCAK 1920) MİSAKI MİLLİ (ULUSAL YEMİN) (28 OCAK 1920)

•         Amasya Görüşmelerinde alman kararlar gereği Osmanlı Mebusan Meclisi 12 Ocak 1920'de İstanbul'da toplanır.

•         Mebusan Meclisi 28 Ocak 1920'de gizli bir oturumda vatanın bütünlüğüyle ilgili olarak Misak-ı Milliyi kabul etmiştir.

•         Temeli Erzurum ve Sivas Kongresine dayanan Misak-ı Milli tam bağımsızlık bilincini yansıtan ve razı olunabilecek asgari şartları belirlediğinden bir barış taslağı niteliği taşır.

•         Yaklaşık olarak bugünkü yurt sınırlarımızı belirleyen Misak-ı Millide alman kararlar şunlardır:

Misak-ı Milli Kararları:

1.   Mondros'un imzalandığı gün işgal altındaki Arap memleketlerinin durumu yöre halkının
vereceği oya göre belirlenecektir. Bunun dışında kalan o gün işgal edilmemiş Türk ve
Müslüman çoğunluğun bulunduğu topraklar bir bütündür, parçalanamaz.

Yorum:

•         Mondros sonrası işgaller reddedilmiştir.

•         Ulusal sınırlar içerisinde vatanın bölünmez bir bütün olduğu Erzurum ve Sivas Kongresinden soma bir kez daha onaylanmıştır.

•         Vatanın bölünmez bütünlüğü Mebusan Meclisince onaylanmıştır ve işgalci devletlerle mücadele edileceği ortaya konulmuştur.

•         Türk devletinin milli sınırları belirlenmiştir.

2.  Halk oyu ile anavatana katılan üç sancakta (Kars-Ardahan-Batum) gerekirse halk oyuna
tekrar başvurulabilir.

Yorum:

•   Bu şehirlerde Türk nüfusunun üstün olduğunu kanıtlar.

3.  Batı Trakya'nın hukuki durumunun belirlenmesi halkın tam bir serbestlikle verecekleri
oylarla belirlenecektir.

4.   İstanbul ve Marmara'nın güvenliği sağlanırsa Boğazlar uluslar arası ticaret gemilerine
açık tutulabilir.

•   Boğazların Türklerin denetiminde olması gerektiği vurgulanmış.

5.  Azınlık hakları komşu ülkelerdeki Müslümanlara tanınan haklar kadar olacaktır.
Yorum:

•         Devletin ve milletin eşitliği ortaya konulmuş.

•         Türkiye'deki azınlıklara verilecek hakların ölçüsü belirlenmiş.

•         Komşu ülkülerdeki Müslümanların haklan korunmaya çalışılmış.

6.  Siyasi, adli ve mali gelişmemize engel olan sınırlandırılmaları kaldırılması gerekir.
(Ekonomik gelişmeyi sağlamak için) Payımıza düşen dış borçların ödenmesi de bu esasa
bağlı olacaktır.

Yorum:

•         Kapitülasyonlara tepkidir.

•         Türkiye'nin gelişmesini engelleyen faktörler ortadan kaldırılmaya çalışılmıştır.

Önemi ve Sonuçları

•         Milli ve bölünmez Türk vatanının sınırlan çizilmiştir.

•         Misak-ı Milli Osmanlı parlamentosundan geçen son karardır.

•         Erzurum ve Sivas Kongresi kararlan Osmanlı Mebusun Meclisi'nce kabul edilmiştir.

•         Türk milletinin en temel hakkı istenmiş.

•         Kapitülasyonlar, boğazlar, dış borçlar, sınırlar, azınlık hakları ile ilgili sorunlar gündeme getirilmiştir.

•         Ülkenin geleceği ile ilgili önemli kararlar alınmıştır.

•         Türk ulusu tam bir bağımsızlık şuuruna ulaşmıştır.

•         Türk milletinin kabul edebileceği asgari barış şartlan belirlenmiş.

•         Misak-ı Milli, milli mücadelenin siyasi programıdır.

•         İtilaf Devletleri hükümete (Ali Rıza Paşa Hükümeti) ve meclise baskı yaparak Misak-ı Milli kararlarından vazgeçilmesini istemişler kabul edilmeyince Ali Rıza Paşa Hükümeti istifa eder Salih Paşa Hükümeti kurulur.

İSTANBUL'UN İŞGALİ (16 MART 1920)

•         Salih Paşa hükümetinde de Misak-ı Milli kararlarının iptal edememesi üzerine İtilaf Devletleri İstanbul'u işgal ederler.(16 Mart 1920)

•         Mebuslar Meclisi dağıtılır. Bir çok millet vekili tutuklanır ve sürgüne gönderilir.

•         İşgal M. Kemal'in doğruluğunu ortaya koyar. M. Kemal Ankara'da meclis açmak üzere harekete geçer. İşgali protesto ederek halkı durumdan haberdar etmeye çalışır.

 

Aldığı önlemler şunlardır:

 

■        İstanbul'la telefon ve telgraf görüşmeleri kesildi.

■        Anadolu'daki itilaf devleti subayları tutuklandı. Eskişehir ve Afyondaki İngiliz'lerin çıkarılması kararlaştırıldı.

■        İtilaf Devletlerinin askeri sevkıyatlarını önlemek için Geyve ve Ulukışla demiryolları ve köprüler havaya uçuruldu.

■        Osmanlı'ya ait Anadolu'daki para pul ve kıymetli eşyaların İstanbul'a gönderilmesi yasaklandı. (Resmi özel bütün mali kuruluşların gelirleri)

•   İşgal sonrası İstanbul'daki milletvekillerinin haklarının sabit tutulacağı ve Ankara'daki
meclise katılacakları bildirilmiştir.(Birlik beraberlik sağlanmak istenmiş.)

İşgalin Sonuçları:

•         İstanbul'un işgali M. Kemal'e ulusal mücadeleyi padişah adına yürüttüğü olanağını sağlamıştır.

•         İşgal İstanbul'dan kaçan aydın asker ve milletvekillerinin milli mücadeleye TBMM'ye katılımını artırmıştır.

•         Salih Paşa Hükümeti de istifa etmiş yerine 5 Nisan 1920'de Damat Ferit Paşa Hükümeti kurulmuştur.

•         Mebusan Meclisinin kapatılması milli iradenin yok sayıldığını gösterir.

•         Damat Ferit Paşa Şeyhülislam fetvasıyla Kuvayi Milliye aleyhinde faaliyetlere başlar.

•         İstanbul Hükümeti ve Padişah işgalle tamamen İtilaf Devletleri denetimine girer.

•         Bütün bu gelişmeler TBMM'nin kurulmasına zemin hazırlar.

•         İşgal Kuvayi Milliye hareketinin güçlenmesine neden olur.

•         Osmanlı'nın hiçbir fonksiyonu kalmamıştır.