KPSS SAYFASI

MONDROS ATEŞKES ANLAŞMASI (30 EKİM 1918)

Osmanlının I. Dünya savaşını kaybetmesi üzerine Talat Paşa hükümeti 8 Ekim'de istifa eder. (İttihat terakki dönemi sona erer) Yerine İttihatçı olamayan Ahmet İzzet Paşa hükümeti kurulur. Wilson ilkelerine güvenerek Bahriye Nazın Rauf Orbay ateşkesi imzalamakla görevlendirilir. Osmanlı Egemenlik Haklarını Kısıtlayan Hükümler

•               Çanakkale ve İstanbul Boğazları itilaflara bırakılacak( İstanbul ve Osmanlının varlığı tehdit altına girmiştir. Ayrıca Anadolu ve Trakya'nın bağlantısı kesilmiştir)

•               İtilaf devletleri güvenliklerini tehlikede gördükleri herhangi bir stratejik bölgeyi işgal edebilecekler^ Ateşkesin en tehlikeli maddesidir. Zaten işgallerde bu maddeye dayanılarak yapılmıştır. Wilson'a ters düşmemek için güvenliği sağlamayı gerekçe göstermişler Türk ulusuna hayat hakkı tanımamışlardır.

•               Doğudaki altı vilayette (Van, Bitlis, Sivas, Elazığ, Erzurum, Diyarbakır) karışıklık çıkarsa itilaf devletleri bu illeri işgal edebileceklerdir.(24.madde)

(Bu madde ermeni devleti kurulmasına ortam hazırlar)

•               Tüm haberleşme istasyonları ( telsiz, telgraf vb.) itilaf devletlerinin denetiminde bırakılacak (İtilaf Devletleri haberleşme hatlarını ele geçirerek kendilerine karşı hareketleri ve direnişleri bastırmayı amaçlar. Türk halkının örgütlenmesi önlenmeye çalışılır.)

•               Osmanlının diğer devletlerle ilişkilerine İtilaf Devletleri müdahale edecek Askeri Hükümler

•               Sınırların korunması ve iç güvenliğin sağlanması dışındaki birliklerin harici terhis edilecek Bütün savaş gemilerine, ordunun taşıt araç gereç silah ve cephanesine el konulacak. (Osmanlı askeri yönden savunmasız bırakılmak istenmiştir. Bu durum işgalleri kolaylaştırır.)

•               Osmanlının elindeki savaş esirleri serbest kalacak, buna karşılık Türk tutsakları İtilaf Devletlerince tutuklanacak.(savaş suçlusu) (Devletlerin eşitliği ilkesine uyulmamış barış anlaşması gibi hareket edilmiştir.)

•               İran ve Kafkasya'ya giren Osmanlı birlikleri derhal geri çekileRek, terhis edilecek Anadolu dışındaki Osmanlı birlikleri en yakın İtilaf Devletleri komutanlıklarına teslim olacak Tüm askeri malzemelere el konacak

Ekonomik Hükümler:

•               İtilaflar tüm liman ve tersanelerden yararlanacaklar.

•      Ülkenin ihtiyaçları karşılandıktan sonra geri kalan kömür, akaryakıt ve deniz gereçleri dışarı satılmayacak. İtilaflar bu kaynaklan Osmanlıdan karşılayacak.

•      Demiryolları denetim altına alınacak.

       Bu maddeler ile İtilaf devletleri ağır ekonomik yükümlülükler koyarak Osmanlının ekonomik bağımsızlığını    

       elinden almışlardır.)

 

Sonuçları:

•     Osmanlı fiilen sona ermiştir.( Egemenlik haklarını kısıtlamış)

•               İtilaf Devletleri Mondros'un 7. maddesine dayanarak işgale başlarlar.

•               Osmanlının tamamının işgal edilebilmesine ortam hazırlamıştır.

•               Kayıtsız şartsız teslimiyeti içeren bir anlaşmadır.

•               Ateşkesten çok barış anlaşması niteliği taşır.

•               İşgaller Kuvayi Milliyenin doğmasına neden olmuştur.

•               24. madde ile Ermeni Devleti kurulmasına ortam hazırlanmıştır.

MONDROS SONRASI İŞGALLER

Mondros sonrası anlaşmaya itiraz eden Mustafa Kemal 13 Kasım 1918'de İstanbul'a gelir.

Aynı İtilaf Devletleri filosu İstanbul limanına demirledi. Boğazlar İngilizlere teslim edildi.

İşgaller İngiltere: Musul (ilk işgal edilen yer) daha sonra Urfa, Antep, Maraş (Fransa'ya verilir)

Giresun, Merzifon, Batum, Kars, İzmit, Boğazlar, İskenderun, (asker göndermişler) Batum ve Kars'ın işgali

Ermeni devletini kurulmasını sağlamak.

Fransa: Trakya demiryolunun önemli istasyonları, Adana, Dörtyol, Mersin ve Afyon (Hatay)

İtalya:Antalya,  Konya , Bodrum, Kuşadası, Fethiye, Marmaris

Yunanistan: Paris barış konferansı kararlan gereğince İzmir ve çevresi Doğu Trakya da bazı yerler.

PARİS BARIŞ KONFERANSI( 18 OCAK 1919)

Konferansın toplanma amaçları:

■      I. Dünya Savaşı sonrası yapılacak banş anlaşmalarının temel ilkelerini belirlemek.

•      Osmanlının paylaşımını görüşmek.

Konferansa 32 ülke katılmıştır. İngiltere ve Fransa Konferansa Yunanlıları, Ermenileri ve arapları   çağırarak   çoğunlukta   oldukları   bölgeleri   iddia   ettikleri   yerlerde   haklarını .  savunmalarını istedi. Bu ulusların getirdikleri sahte belgeleri gerçek gibi kabul ettiler.

Alman Kararlar:

•               Batı Anadolu da güçlü bir İtalya istemeyen İngiltere Fransa'yla anlaşarak sahte belgelerle ABD'yi kandırarak İzmir ve çevresini Yunanlılara bırakmıştır. Bu durum İtalya'yı rahatsız etmiş ve İtilaflar arasında ilk ayrılıklar başlamıştır.

•               Milletler Cemiyetinin kurulması kararlaştırıldı.

•               I. Dünya Savaşında mağlup olan devletlerle yapılacak anlaşma şartlan belirlendi.

•               Savaş onarımı (tazminat yerine) manda himaye (sömürgecilik yerine) sistemi İngiltere ve Fransa tarafından ortaya atılır.

•               Doğu Anadolu da Ermeni Devletinin kurulması kabul edildi.

•               Gizli anlaşmalar gereği paylaşmalar yapıldı.

•               ABD Monroe Doktrinine göre Avrupa siyasetinden çekildi. Bundan sonra İngiltere ve Fransa dünya siyasetinde etkili oldu.

•               Ege Bölgesinin Yunanlılarca işgali kararlaştırıldı.(Gerekçe Türklerin Rumları katlettiği ve Rumların çokluğu)

 

 

İZMİRİN İŞGALİ (15 MAYIS 1919)

•               Paris Barış Konferansında Ege Bölgesinin Yunanlılara verilmesi sonrası Yunanistan Mondrosun 7. maddesine dayanarak Ege'deki Rumların güvenliğini sağlamak amacıyla işgale girişti.

•               Yunanlıların amacı Megola ideayı gerçekleştirmekti.

•               İşgallerde Yunanlılara ilk kurşunu Hasan Tahsin sıktı.

Sonuçları:

•               İzmir'in haksız işgali, yapılan katliamlar, Osmanlının kayıtsız kalması milletin uyanmasına, şuurlanmasma, mitinglerin yapılmasına ve silahlı direnişe geçerek Kuvay-i Milliye hareketinin başlamasına neden oldu.

•               Ulusal bağımsızlık bilinci gelişmiştir.

•               İşgal Kurtuluş Savaşının başlamasını hızlandırmıştır.

Amiral Bristol Raporu (11 Ekim 1919)

Osmanlının başvurusuyla Amerikalı Amiral Bristol'ün başkanlığında hazırlanan rapordur. Rapora göre:

•               Yunanlıların katliam bildirilerinin gerçek olmadığı,

•               Yapılan katliam ve zulümlerin sorumluluğunun Yunanlılara ait olduğu,

•               Yunanlıların İzmir'i haksız yere işgal ettiği bildirilir.

Önemi:

•               Bu raporla Türk milli mücadelesinin haklılığı uluslar arası bir komisyon tarafından dünya kamuoyuna açıklanmıştır.

•               Türk milli mücadelesini destekleyen uluslar arası ilk belgedir.

•               Milli mücadeleciler belgeyi mücadelelerin haklılığında kullanmışlardır.

•               İtilaflar raporu dikkate almadılar.

Mondros'tan sonra İtilaf Devletlerinin işgali, Osmanlıyı denetim altına almaları, orduların terhisi azınlıkların faaliyetleri gibi nedenler Anadolu'nun çeşitli yerlerinde zararlı ve yararlı cemiyetlerin kurulmasına yol açtı.

Cemiyetler milli mücadele karşıtı (zararlı) ve milli mücadele yanlısı (milli cemiyet yararlı) olmak üzere iki ana guruba ayrılır.

 

ZARARLI CEMİYETLER		YARARLI CEMİYETLER
Azınlıkların Kurduğu Zararlı Cemiyetler	Türk ve Müslümanlar Kurduğu Zararlı Cem.	» Trakya Paşeli Cemiyeti »İzmir Müdafai Hukuk C. »İzmir Reddi İlhak C. » Trabzon Müdafai Hukuk C. • Kilikyalılar cemiyeti » Milli Kongre Cemiyeti • Doğu     Anadolu     Müdafai Hukuk Cemiyeti
• Mavri Mira Cemiyeti • Pontus Rum C. • Etnik-i Eterye C. • Kordos Cemiyeti • Taşnak ve Hınçak C. • Musevi Alyans C.	» Sulh ve Selameti Osmaniye Fırkası • Teali İslam C. » Kürt Teali C. • İngiliz Muhbirler C. » Wilson İlkeleri C. • Hürriyet İtilaf Fırkası

INLIKLARIN KURDUĞU ZARARLI CEMİYETLER

Mavri Mira Cemiyeti:

Bizans  İmparatorluğunu  yeniden  canlandırmak ( Megola İdea)  ve Yunan işgalini kolaylaştırmak amacı güder. Alt kolları şunlardır:

•               Rum İzcilik Okulları

•               Fener Rum Patrikhanesi

•               Kordos Cemiyeti

•               Yunan Trakya Komitesi

Cemiyet Rum Azınlıkları tarafından İstanbul'da kurulmuştur.

Pontus Rum Cemiyeti:

Doğu Karadeniz'deki eski Pontus Rum Devletini yeniden kurma amacı taşıyordu.(Fatih -■ 1 "de almıştı)

 

Etnik-i Eterya Cemiyeti:

1814'te kuruldu. Yunanistan'ın bağımsızlığını kazanmasında rol oynadı. Bir süre çalışmalarına ti verdi. 1894'te Yunan subayları tarafından tekrar kuruldu. Yunanlıların tarihi   cemiyetidir. Rumların yaşadığı bütün topraklan

( Rum-Bizans İmparatorluğu) Yunanistan’a bağlamak amacı taşır.Rum dernekleriyle ortak çalışmıştır.

Kordos Cemiyeti:

Amaçlarını gizlemek için "Rum Göçmenleri Merkez Komutanlığı" adını kullanmışlardır, Amacı düzeni bozmak Yunanistan'dan gelen görevlileri göçmen gibi gösterip Karadeniz'e  yerleştirip Rum azınlığın sayısını arttırmaktır.

Ermeni Taşnak ve Hmçak Cemiyetleri

Wilson ilkelerinden yararlanarak Doğu Anadolu'da bağımsız bir Ermeni Devleti kurma amacı taşır.

Ermeni Patriği Zaven Efendi himayesinde kurulmuştur

 

Musevi Alyans( İsrailit) Cemiyeti

Amacı; Osmanlının yıkılması durumunda Filistin'de kurulacak olan İsrail Devletine yardımcı olmaktır. Fazla etkili olmamıştır. İstanbul'da Yahudilere haklar istemiştir.

Azınlık Cemiyetlerinin Özellikleri:

•               İtilaflar tarafından kışkırtılmış ve desteklenmiştir.

•               Osmanlının parçalanmasını amaçlamışlardır.

•               Türk topraklarının işgallerini kolaylaştırmışlardır.

•               Çete faaliyetleri ile halkımızı zor durumda bırakmışlardır.

•               Bağımsız devlet kurmayı amaçlamışlardır.

•               Wilson ilkelerini kendilerine temel almışlardır.

 

TÜRK VE MÜSLÜMANLARIN KURDUĞU ZARARLI CEMİYETLER

Sulh ve Selameti Osmaniye Fırkası

Osmanlının kurtuluşunun padişah ve halifeye sıkı sıkıya uyulması ile sağlanacağını savunmuşlardır. Damat Ferit Hükümetine tam destek vermişlerdir. İttihat ve Terakki karşıtı olup Hürriyet ve İtilaf Fırkasıyla uyum içinde olmuşlardır. Barış yanlışıdırlar.

Teali İslam Cemiyeti

Şeriatı ve İslam birliğini savunmuş Kurtuluşun dini esaslara bağlı kalmakla mümkün olacağını ileri sürmüşlerdir.

Kürt Teali Cemiyeti:

Wilson ilkelerine dayanarak bağımsız Kürt Devleti kurmayı amaçlar. Bu amacı ile diğer cemiyetlerden ayrılır. Bölücüdür.

İngiliz Muhipler Cemiyeti:

İngiliz mandasını savunmuşlardır. İngiltere ile Osmanlı arasındaki dostluğu kuvvetlendirmek amacı ile kurulmuştur. Cemiyetin gizli amacı milli bilinci yok etmek, yabancı müdahalesini kolaylaştırmaktır. Rahip Frew desteklemiştir. Vahdettin ve Damat Ferit üyeleridir.

Wilson Prensipleri Cemiyeti

Amerikan mandasını savunan gazeteci ve yazarlar kurmuştur. Üyelerin bir kısmı daha sonra Milli Mücadelecilere katılmıştır. Sivas kongresinde tam bağımsızlığın kabul edilmesi karşısında etkili olamamıştır.

Hürriyet ve İtilaf Fırkası:

İttihat ve Terakkiye karşı kurulmuş partidir.(1911) Amacı ülkede çok partili bir yönetim oluşturmaktır. Milli mücadelenin karşısında yer almıştır.

Özellikleri

•               Bu cemiyetlerden bazıları itilaf devletleri ile iş birliği yapmışlar.

•               İşgallere karşı sessiz kalmışlar, işgalleri kolaylaştırmışlar.

•               Bağımsızlık mücadelesine zarar vermişlerdir.

•               Saltanat ve halife yanlışıdırlar.

•               Manda ve himaye taraftarıdırlar.

MİLLİ CEMİYETLER

Trakya Paşaeli Cemiyeti

İşgaller sonra kurulan ilk yararlı cemiyettir. Merkezi Edirne, amacı Trakya'daki Rum taşkınlığını önlemek, Trakya'nın Yunanistan'a katılmasını önlemektir. Osmanlının yıkılması durumunda bağımsız bir devlet kurmayı amaçlamışlardır. Daha sonra Anadolu ve Rumeli Müdafai Hukuk cemiyetinin şubesi olmuştur.

İzmir Müdafai Hukuk-u Osmaniye Cemiyeti

İzmir ve çevresinin Yunanistan'a verileceğinin duyulması üzerine kurulmuştur. Amacı İzmir ve Batı Anadolu'nun   Yunanistan'a   katılmasını   önlemek,   basın   yayın   yolu   ile   seslerini duyurmaktır.

İzmir - Reddi İlhak Cemiyeti:

İzmir’in işgalinden bir gün önce (14 Mayıs 1919) kurulmuştur. İşgalden sonra silahlı direnişe geçmiştir.

Balıkesir ve Alaşehir Kongrelerinin toplanması ve Kuvayi Milliyenin oluşmasında

 

Kilikyalılar Cemiyeti:

Fransız ve Ermenilerin Adana ve çevresindeki işgallerine karşı kurulmuştur.

 

Trabzon Müdafai Hukuk-u Milliye Cemiyeti

Pontus Rum Cemiyetinin kurulmasını engellemek amacıyla kurulmuştur.

Doğu Anadolu Müdafai Hukuk Cemiyeti

Doğu Anadolu'da Ermeni Devleti kurulmasını engellemek amacıyla kuruldu. Erzurum . esini düzenledi. Doğu Anadolu'nun Türk yurdu olduğunu ispatlamaya çalıştı. Bunun için ölmeyecek, Doğu Anadolu'nun Türk yurdu olduğu duyurulacak, Doğu vilayetlerinin uğrayacağı bir saldırıya karşı direnilecek.

Milli Kongre Cemiyeti

Amacı:Türkler aleyhine yapılan propagandalara basın yayın yolu ile karşı koymak, Türklerin savunmaktı.

Kuvayi Milliye tabirini ilk defa kullanan siyasi teşkilat Milli Kongre  Cemiyetidir. Cemiyetleri tek çatı altında toplamayı da amaçlar.

Cemiyetlerin Ortak Özellikleri

•                Bölgesel amaçlarla kurulmuşlardır.

•                Milliyetçilik düşüncesi ön plandadır.

•                Türk milletinin hak ve hürriyetini koruyan milli bir harekettir. Basın yayın yoluyla haklarını savunmuşlar.

•                Gerektiğinde silahlı direnişe başvurmuşlardır.

•                işgal güçleri azınlıklar ve İstanbul Hükümetiyle mücadele etmişlerdir.

Birbirinden kopuk olan bu cemiyetler Sivas kongresinde Anadolu ve Rumeli Müdafai Hukuk Cemiyeti adı altında birleştirildi.

 

KUVAY-I MİLLİYE

Oluşma Nedenleri:

•              Osmanlının I.Dünya savaşından yenik çıkması.

•              Mondros'a göre Türk ordusunun terhis edilmiş olması.

•              Osmanlının işgallere tepkisiz kalması

•              İtilaf Devletlerinin Anadolu'yu işgal etmesi.

•              Kuvay-ı Milliye (Milli Kuvvetler) düzenli ordunun kurulmasına kadar işgal güçlerine karşı silahlı mücadele eden direniş kuvvetidir.

•              İşgallere karşı ilk silahlı direniş Güney cephesinde Fransızlara karşı (Hatay Dörtyol) başladı.

•              İşgallere karşı ilk cephe ise Batı Anadolu'da(Ayvalık, Soma, Akhisar, Nazilli) kurulan Batı cephesidir.

•              İzmir'in işgali sonrası milli kuvvetler arasındaki beraberliği sağlamak amacıyla Balıkesir'de kongre toplandı.( Ali Fuat Paşa başkanlığında) Kongrede milli mücadelenin çete savaşı görünümünden çıkarılması kararlaştırıldı.

•              Alaşehir ve Nazilli'de yapılan kongrelerde batı cephesinde teşkilatlanma çalışmaları 'yapılmıştır.

•              Kuvay-i Milliyenin görevi düzenli ordunun kurulması ile sona erdi.

 

Kuvay-ı Milliyenin Yararlan ve Özellikleri:

•              Yunanlıların rahatça ilerlemelerini engellemiştir.

•              Türk köylerini Ermeni ve Rum çetelerine karşı korumuşlardır.

•              İç ayaklanmaları bastırmışlardır.

•              Düzenli orduya zaman kazandırmışlardır.

•              İşgalci güçlere kayıplar verdirmişlerdir.

•              Güney cephesinde Urfa, Antep, Maraş'ı Ermeni ve Fransızlardan alırlar.

•              İhtiyaçlarını kendi imkanları ile karşılamışlardır.

•              Kendi bölgelerini kurtarmaya çalışmışlardır.

•              Ulusal bilincin uyanmasına yardımcı olmuşlardır.

•              Düzenli ordunun temelini oluşturmuşlardır.

Kuvay-ı Milliyenin Kaldırılmasının Nedenleri:

•              İşgalleri kesin olarak durduramamaları,

•              İhtiyaçları için halka baskı yapmaları,

•              Hukuk dışı davranmaları,

•              Düzenli ve disiplinli olmamaları,

•      Anadolu'nun kesin işgalden kurtarılmak istenmesi,