KPSS SAYFASI

 

            II.MEŞRUTİYET DÖNEMİ (1908-1918)

•      23 Temmuz 1908'den Osmanlının I. Dünya savaşını kaybetmesine kadar (1918 Ekim)
geçen dönemdir.

İlan Edilme Nedenleri:

•               İttihat ve Terakkinin çalışmaları.

•               1908   Reval   Görüşmeleri   ile   İngiltere   ve   Rusya'nın   Osmanlıyı   parçalaması   ve Makedonya'nın özerkliğinin istenmesi.

•               II. Abdülhamit' in baskıcı yönetimine son vermek.

•               Reval görüşmeleri haberini alan İttihat Terakkiciler ( Niyazi Bey, Enver Bey) ayaklanır, isyan çıkar. Bunun üzerine II.Abdülhamit 23 Temmuz 1908' de II.Meşrutiyeti ilan eder.

II. Meşrutiyet döneminde :

•               Padişahın yetkileri daha çok sınırlandırıldı.

•               Padişahın meclisi dağıtma yetkisi kaldırıldı.

•               Meclisin üstünlüğü kabul edildi.

•               Padişah ve Hükümet Meclise karşı sorumlu oldu.

•               Cemiyet ( dernek) kurma, toplantı hakkı verildi.

•               İlk defa çok partili yaşama geçildi.(İttihat Terakki, Ahrar Fırkası, Hürriyet ve İtilaf par.)

•               II. Meşrutiyette İttihat ve Terakki en güçlü siyasi teşkilat oldu.

II. Meşrutiyet İlanı Sonrası:

•               Bulgaristan bağımsızlığını ilan eder.

•               Avusturya Bosna Hersek'i topraklarına katar.

•               Yunanistan Girit'i topraklarına katar.

31 MART OLAYI

Nedenleri:

•               II. Meşrutiyetin getirdiği özgürlük ortamından yararlanan meşrutiyet karşıtları Ahrar Partisini kurarlar.

•               Gericiler (Meşrutiyet karşıtları) meşrutiyete son vererek eski yönetime dönmek için isyan çıkarırlar. (Temel neden) (13 Nisan 1909)

•               Ayaklanma Mahmut Şevket Paşa ve Mustafa Kemalinde görev aldığı Hareket ordusu tarafından bastırılır.

Sonuçları:

•               II. Abdülhamit tahttan indirilerek yerine V. Mehmet Reşat getirilir.

•               Padişahın yetkileri sınırlandırıldı.

•               İttihat Terakkinin etkinliği ve gücü arttı.

•               31 Mart olayı sistemi değiştirmeye yönelik ilk gerici ayaklanmadır.( Şeyh Sait İsyanı ve Menemen olayı ile benzerliği var)

•                

TRABLUSGARP SAVAŞI (1911-1912)

Sebepleri:

•               Birliğini geç tamamlayan İtalya'nın sömürge elde etmek istemesi.

•               Osmanlının Trablusgarb'ı karadan ve denizden savunacak durumda olmaması.

•               Trablusgarb'ın ticaret bölgesi olması( yol üzerinde)

•               Bölgenin İtalya'ya olan coğrafi yakınlığı.

•               İngiltere ve Fransa'nın İtalya'ya onay vermesi( Tampon bölge)

•               İtalya'nın daha önceki Habeşistan yenilgisini unutturmak istemesi.

Yukarıda sayılan nedenlerden Trablusgarb'a saldıran İtalyan'lara karşı bölge gönüllü subaylar tarafından savunulmuştur. (Enver Bey- Mustafa Kemal)

•               Osmanlının zaten bölgeye karadan ve denizden asker gönderme imkanı yoktu.(Mısır İngiltere'de, donanma Haliçte çürümeye terk edilmiş)

•               Başarılı savunma savaşları üzerine İtalyanlar Osmanlıyı barışa zorlamak için Çanakkale boğazını topa tutarlar. 12 adayı işgal ederler. Fakat bu sırada Balkan Savaşlarının çıkması Osmanlının barış istemesine neden olur. Uşi Anlaşması imzalanır. Bu anlaşmaya göre:

•               Trablusgarb ve Bingazi İtalya'ya bırakılır.

•               Rodos ve 12 ada Balkan Savaşları sonunda Osmanlıya verilmek şartıyla geçici bırakılır. (Adalar savaş sonrası geri verilmedi ve II. Dünya savaşı sonrası Yunanistan adaları aldı) (1947)

Sonuçları: Osmanlının Kuzey Afrika da ki son toprağı elinden çıktı. Osmanlı Trablusgarpla dini yönden kültürel bağını devam ettirdi. Bu savaş Mustafa Kemal'in sömürgeciliğe karşı yaptığı ilk savaştır.

BALKAN SAVAŞLARI (1912-1913)

I.BALKAN SAVAŞI: Genel Nedenleri:

•               Rusya'nın Panslavizm politikası.

•               Fransız ihtilali sonrası Milliyetçilik akımları.

•               Osmanlının zayıflaması ve bu durumun Trablusgarpta ortaya çıkması.

•               Balkan devletlerinin Osmanlının Balkanlardaki topraklarını alarak paylaşmak istemesi.

•               Avrupalıların Balkan uluslarını desteklemeleri.

 

•                Osmanlının batıya ayak uyduramayıp bilim ve teknolojik açıdan çağın gerisinde kalması. Trablusgarb Savaşı devam ederken Rusya'nın gayretleriyle Bulgaristan, Yunanistan, Sırbistan ve Karadağ Osmanlıyı Balkanlarda atmak için ittifak kurarlar. Yapılan savaşı Osmanlı ağır bir yenilgi alarak kaybeder. Osmanlının I. Balkan Savaşını kaybetme nedenleri:

•                Orduda particilik ve ikicilik olması.(En önemli neden)

•                Ordunun terhis edilmiş olması.

•                Osmanlının bir çok cephede savaşmış olması.

•                Cepheler arası haberleşme imkanının sağlanamaması.

•                Ordunun ihtiyacının karşılanamaması ve gerekli desteğin verilmemesi.

•                Savaş yönetiminde hatalar yapılması. ( Savunma yerine gereksiz saldırıların yapılması) Savaş sonunda Bulgarlar Çatalca'ya kadar ilerler, Osmanlı barış ister, sonunda Londra Anlaşması imzalanır.

Bu anlaşma ile ;

 

•               Midye-Enez çizgisinin batısındaki tüm Balkan topraklan kaybedildi.(Osmanlının Balkan varlığı sona erdi)

•               Osmanlının savaş öncesi elinde bulunan Arnavutluk, Batı Trakya, Makedonya ve Ege adaları elinden çıktı.

•               Arnavutluk bağımsız devlet oldu.

Bab-ı Ali Baskını : Londra Konferansı sonrası İttihat Terakki Partisi konferansı bahane ederek askeri bir darbe ile Hürriyet ve İtilaf partisine ait Kamil Paşa hükümetini devirip İttihat Terakki partisine ait Mahmut Şevket Paşa hükümetini kurmuştur.( Darbe niteliği taşır) Bu olayla İttihat Terakki iktidarı ve ağırlığı I. Dünya Savaşı sonuna kadar devam eder.

ILBALKAN SAVAŞI

Nedeni:Osmanlıyı Balkanlardan çıkaran Balkan devletleri ele geçirdikleri topraklan paylaşamayarak Londra Anlaşması ile en büyük payı aldığı düşünülen Bulgaristan'a saldınr. Osmanlı durumdan yararlanır Edirne ve Kırklareli'yi geri alır. Savaş sonunda şu anlaşmalar imzalanır:

Bükreş Anlaşması

•               Balkan devletlerinin kendi aralarında imzaladığı anlaşmadır.

•               Bu anlaşmayla Londra Anlaşmasında Bulgaristan'ın aldığı  topraklar diğer Balkan devletleri arasında paylaşılır.

İstanbul Anlaşması

•               Osmanlı ile Bulgaristan arasında imzalanmıştır.

•               Edirne ve Kırklareli Osmanlıya bırakılmış( Dimetoka dahil)

•               Meriç sınır kabul edilmiş.

•               Bu anlaşmayla Bulgaristan da ki Türk azınlığa mülkiyet, Türkçe öğrenim hakkı ve din özgürlüğü tanındı.

Atina Anlaşması

•               Osmanlı ile Yunanistan arasında yapılmıştır.

•               Girit, Selanik ve Yanya Yunanistan'a bırakılır.

•               Gökçeada ve Bozcaada hariç diğer adalar Yunanistan'a bırakılır.

•               Yunanistan da ki Türklere azınlık statüsü tanınmıştır.

İstanbul Anlaşması:

•               Osmanlı ile Sırbistan arasında imzalandı.

•               Sırbistan'da yaşayan Türk ve Müslüman azınlığın haklarını korumak için yapılmış ve Müslümanlara azınlık statüsü tanınmıştır.

Sonuçları:

•               Osmanlının Balkan hakimiyeti sona erdi.

•               Osmanlının Ege Denizi hakimiyeti sona erdi.

•               Osmanlıcılık fikri önem kaybetti Türkçülük fikri önem kazandı.

•               Azınlık sorunları ortaya çıktı.

•               Osmanlı Almanya yakınlaşması başladı.

•               Ordudaki bozulma görülerek orduda yenileşmeye gidildi.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

I. DÜNYA SAVAŞI (1914-1918)

Genel Nedenler :

•               Sanayi inkılabı sonrası sömürgecilik yansı.

•               Fransız ihtilali sonrası Milliyetçilik akımları.

•      Devletler arası ekonomik yarış.

•      Hammadde ve pazar arayışı.

Özel Nedenler :

•               Almanya ve İngiltere arasındaki ekonomik yarış.(En önemli neden)

•               Rusya'nın Panslavizm politikasının Avusturya Macaristan'ı rahatsız etmesi.

•               Fransa'nın Almanya'dan Alsas Loren'i almak istemesi.

•               Japonya'nın Asya da yayılmak istemesi.

•               Silahlanma yarışı ve bloklaşma.

•               Avusturya Macaristan'ın Sırbistan'ın iç işlerine karışması.

 

 

 

I. Dünya savaşındaki bloklar

itilaf Devletleri	ittifak (Bağlaşma) Devletleri
ingiltere Fransa Rusya Sonradan katılanlar Sırbistan Romanya Yunanistan Japonya ABD İtalya	Almanya Avusturya Macaristan italya Sonradan katılanlar Osmanlı ve Bulgaristan

Not: İtalya savaş sırasında tarafsız olur daha sonra itilaf grubuna girer.

•               Avrupa da güçler dengesinin bozulmasına Almanya ve İtalya'nın ortaya çıkışı neden olmuştur. I. Dünya savaşını Avusturya-Macaristan veliahdının Sırplı bir milliyetçi tarafından öldürülmesi başlatmıştır.

•               Avusturya-Macaristan'ın Sırbistan'a savaş açması üzerine diğer devletler (itilaf-ittifak gurubu) birbirlerine savaş ilan eder. Önce Fransa'yı saf dışı etmek isteyen Almanya Marn Savaşında Fransa'ya yenilir. Almanlar bundan sonra Rusya üzerine yürür. Savaşa en son Yunanistan katılır.

Osmanlının Savaşa Girme Nedenleri:

•               Kaybettiği topraklan geri alma düşüncesi.

•               İttihat Terakkinin Alman hayranlığı.

•               Osmanlının kapitülasyonlardan, borçlardan kurtulma isteği.

•               Osmanlının siyasi yalnızlıktan kurtulma isteği.

•               İttihat Terakkicilerin Turancılık düşüncesini gerçekleştirmek istemesi.

•               Alman hayranlığı ve savaşı Almanların kazanacağı düşüncesi.

•               İngiltere ve Fransa'nın Osmanlıya güven vermeyen politika izlemesi.

•      Emperyalist devletlerin sömürgesindeki Türk ve Müslüman ülkelerin bağımsızlığına
kavuşturabileceği düşüncesi.

Osmanlı savaş öncesi tarafsızlığını ilan etmiş, boğazlan kapatmış, kapitülasyonları tek taraflı kaldırmış, genel seferberlik ilan etmiştir. Bu sırada 2 Alman savaş gemisinin Osmanlıya sığınması

( Goben ve Breslav) ve bu gemilerin Ya\"uz ve Midilli adını alarak Rus limanlarını topa tutmasıyla Osmanlı savaşa girer. ( Kasım 1914)

Almanya'nın Osmanlıyı Kendi Yanında Savaşa Sokma Nedenleri:

•               Yeni cepheler açarak savaşın kendi üzerindeki yükünü hafifletmek.

•               Osmanlının jeopolitik konumundan yararlanmak ( En önemli neden)

•               Halifelik gücünden yararlanmak İngiltere'yi sömürgelerinde zor durumda bırakmak.

•               Osmanlının Orta Doğu petrollerinden yararlanmak. (Musul- Kerkük)

•               Osmanlının insan ve asker gücünden yararlanmak.

•               İngiltere'nin sömürge yollarını kesmek, boğazlan kapatmak.

•               İtilaf devletlerinin Rusya ile bağlantısını kesmek.

OSMANLININ SAVAŞTIĞI CEPHELER

SALDIRI CEPHELERİ

Kafkas Cephesi: Osmanlının açtığı ilk cephedir. Açılış nedeni:

•               Almanya'nın doğudaki yükünü hafifletmek.

•               Enver Paşanın Turancılık düşüncesini gerçekleştirmek istemesi.

•               Baku petrollerini ele geçirmek.

•               Kaybedilen toprakları alma (Kars, Ardahan, Batum)

•               Rus saldırılarını önlemek.

 

Gelişimi: Rusların saldırısı sonucu cephe açılır. Osmanlı bu saldırıları durdurduktan sonra karşı saldırıya geçer.(22 Aralık 1914) Sarıkamış Harekatı adı verilen bu saldırı başarısızlıkla «nuçlanır. ( Ulaşım yetersizliği, hastalıklar, uygunsuz hava koşullan) Bunun üzerine Ruslar ıckrar saldırıya geçerek Erzurum, Muş, Bitlis, Trabzon ve Erzincan'ı ahrlar.(1916 başları) .ıkkale savaşından sonra Doğu cephesine görevlendirilen Mustafa Kemal Ruslardan Muş ve 3ıtlısi geri alır.(1916) Ayrıca Çanakkale cephesinden beklenen yardımı alamayan Rus Çarlığı 1917 Ekimde çıkan Bolşevik ihtilali soması yıkılır. Bunun üzerine 3 Mart 1918'de Birest Litovvsk anlaşması imzalanır. Bu anlaşmaya göre ;

•               Rusya I. Dünya savaşından çekilmiş,

•               Kafkas cephesi kapanmış,

•               Osmanlı 1878 de Berlin anlaşmasıyla kaybettiği Kars,Ardahan,Batum'u geri almıştır. Tehcir Kanunu (1915): Rus işgali ile birlikte Ermeniler Doğu Anadolu da büyük bir katliama pr.ştiler. Osmanlı bu katliamı önlemek için Tehcir Kanununu çıkararak Ermenileri Suriye'ye zorunlu göçe tabi tuttu.

Kanal (Mısır) Cephesi: Açılış nedenleri ;

•               Almanya'nın isteği ile açılmıştır.

•               İngilizlerin sömürgeleri ile bağlantısını kesmek,

•               Mısır'ı geri almak,

Gelişimi: Cemal paşa komutasındaki Türk birlikleri Süveyş Kanalına saldınr.Ancak îerekli Alman desteğinin gelmemesi sonucu yapılan saldınlar İngilizler tarafından durduruldu.

SAVUNMA CEPHELERİ

Çanakkale Cephesi: İtilaf Devletlerinin saldırısı sonucu açılmıştır. Nedenleri:

•               İstanbul ve Boğazları ele geçirerek Osmanlıyı savaş dışı bırakmak.

•               Savaşı kısa sürede bitirmek.

•               Rusya'ya askeri ve teknik yardım götürerek Rusya'nın savaşa devamını sağlamak.

•               Savaşa girmeyen Balkan devletlerini kendi yanlarına çekmek.

Gelişimi: İtilaf devleti 1915 Şubat'mda Çanakkale Boğazına saldırır. Başarılı olamaz. Daha sonra karadan Gelibolu yarımadasına asker çıkarır. Bu savaşta 19.Tümen Komutanı Mustafa Kemal, Anafartalar, Arıburnu, Kireçtepe, Conkbayın, Seddülbahir mevkilerinde başarılı olur. İtilaf Devletleri Çanakkale'yi geçemeyeceklerini anlayınca Ocak 1916'da geri çekilir.

Sonuçları:

•               I. Dünya savaşının süresi uzamıştır.( Kısaltan ABD'nin savaşa girmesi)

•               Bolşevik ihtilaline zemin hazırlamış, Rus Çarlığının yıkılışı hızlanmıştır.

•               Osmanlı tarihindeki en büyük savunma savaşını yapmıştır.

•               Bulgaristan ittifak grubunda savaşa girmiş, Osmanlının Almanya ile kara bağlantısı sağlanmıştır.

•               Yarım milyona yakın insan ölmüştür.

•               Mustafa Kemal'in içte ve dışta tanınmasını sağlamıştır.

•               Bu savaş Kuvay-i Milliyenin doğmasında etkili olmuştur.

•               İstanbul ve Boğazlar işgal tehlikesinden kurtuldu. Irak Cephesi:

Nedeni

•    * Kara yolu ile Rusya ile birleşmek ve yardım götürmek.

•               Irak ( Abadan-güney İran) petrollerini ele geçirmek.

•               Osmanlının Hindistan'a ulaşmasını engellemek. ( Sömürge yollarını koruma) Gelişimi: İngilizler Basra'ya asker çıkarır. Osmanlı Kütü'l Amare de başarılı olur ve

İngiliz tümenini esir alır. Bunun üzerine İngilizler bölgeye kalabalık yedek kuvvetler gönderirler ve Bağdat'a kadar ilerlerler. Cephe İngilizlerin üstünlüğü ile sonuçlanır. İngilizler bu cephe ile Musul harici bütün Irak topraklarını ele geçirirler. Mondros sonrasmdada Musul'u işgal ederler.

 

 

Suriye-Filistin Cephesi: Kanal cephesinde yenilen Osmanlı geri çekilerek Suriye-Filistin hattında savunmaya geçer. Bu cephe Mustafa Kemal'in I. Dünya savaşında görev aldığı son cephedir. Mustafa Kemal bu bölgede 7. ordu komutanı olarak İngilizleri Halep önlerinde durdurmuştur. Cephe Mondros'la kapanmıştır.

Hicaz Yemen Cephesi: Türk kuvvetleri bu cephede kutsal yerleri korumak amacıyla İngilizler ve Mekke Şerifi Hüseyin ile savaşmışlar ama başarılı olamamışlardır.

YARDIMCI CEPHELER

Osmanlı sınırları dışında müttefikleri olan Avusturya Macaristan, Almanya ve Bulgaristan'a yardım etmek amacıyla Galiçya, Makedonya ve Romanya' da mücadele etmişlerdir.

 

 

I. DÜNYA SAVAŞINDA YAPILAN GİZLİ ANLAŞMALAR

İstanbul (Boğazlar) Anlaşması (Nisan 1915): İngiltere, Fransa ve Rusya arasında yapılmıştır. ;.-.giltere ve Fransa'nın Çanakkale Boğazı'na saldırması üzerine Rusya'nın isteği ile yapılmış bir gizli anlaşmadır. Bu anlaşma ile boğazlar ve çevresi Ruslara bırakılmıştır. Londra Anlaşması (Nisan 1915): İtilaf Devletleri'nin İtalya'yı kendi yanlarında savaşa :nek için yaptıkları anlaşmadır. Bu anlaşma ile İtalya'ya; Rodos, Oniki Ada, Antalya Konya, Libya ve Somali verilir.

Mac Mahon Anlaşması ( Ocak 1916): İngiltere'nin Mısır valisi Mac Mahon ve Hicaz Emiri >erifi Hüseyin arasında imzalanmıştır. Bu anlaşma ile İngiltere Araplara bağımsızlık vaat ederek Arapları kendi yanına çekmiştir. >aint Petersburg ( Petograd Sözleşmesi) Anlaşması ( Mart 1916) : Bu protokolle İngiltere

e Fransa boğazlara ek olarak Doğu Karadeniz kıyılarını da (Trabzon'a kadar ) Rusya'ya - ıraktı. Rusya da Sykes Picot Anlaşması'nı kabul etti.

^\kes Picot Anlaşması (Nisan 1916) : İngiltere ve Fransa arasında yapıldı. Bu anlaşma ile Arap toprakları ve petrol bölgeleri İngiltere ve Fransa arasında paylaşıldı Saint Jean Maurienne Anlaşması ( Nisan 1917) : İtalya ile İngiltere, Fransa arasında ılmış. Bu anlaşmayla İtalya'ya; İzmir, Aydın, Antalya ve Konya verildi. İtalya Sykes Picot --.iaşmasını kabul etti. Sonuç: Gizli anlaşmalar Rusya'nın savaştan çekilmesi sonrası 1918 ilkbaharında Bolşevikler

-rafından dünya kamuoyuna açıklanmıştır. Bu durum İngiltere'nin, Araplar ve batılı devletlerle masını açmıştır. Ayrıca İngiltere'nin yaptığı işgaller anlaşmaları geçersiz kılmıştır.

I. DÜNYA SAVAŞI SONUÇLARI

•               Dünya haritası (Avrupa) yeniden şekillendi.

•               Osmanlı, Almanya, Avusturya Macaristan ve Rus Çarlığı parçalandı.

•               Polonya, Çekoslovakya, Yugoslavya, Avusturya, Macaristan gibi yeni devletler kuruldu.

•               Cemiyet-i Akvam kuruldu.

•               Yani siyasal rejimler ortaya çıktı. (Cum. Sos.)

•               Savaştan en karlı çıkan devlet İngiltere oldu.

•               Avrupa ekonomik yönden zayıfladı, enflasyon ve işsizlik arttı.

•               Yenilen devletlere uygulanan ve ağır şartlar içeren barış anlaşmaları II. Dünya Savaşı'nm başlamasına neden oldu.

•               İlk kez kimyasal silahlar, denizaltı ve tank kullanıldı.

•               Sömürgecilik şekil değiştirdi; manda himaye oldu.

 

WİLSON İLKELERİ ( 8 OCAK 1918)

ABD başkanı Wilson'un, I. Dünya Savaşı sonlarına doğru yapılacak olan barış anlaşmalarının esaslarını belirlemek amacıyla yayınladığı programdır.

İlkelerin Yayınlanış Amaçları:

•               ABD'yi dünya politikasında ön plana çıkarmak.

•               Emperyalist devletlerin yeni sömürgeler elde etmelerine engel olmak. (Güçlenmelerini önlemek)

•               Dünyada kalıcı bir barış sağlamak.

 

•               Savaşı kısa sürede bitirmek (Bu bildiri ile İttifak Devletleri'ne güvence vererek savaşı bitirmek).

•               İtilaf Devletleri aleyhine olan bu maddeleri ABD'nin desteğini almak için kabul etmişler, savaş sonrası ilkeleri çıkarlarına uygun olarak değiştirmişler ve uygulamışlar.

•               ABD savaşa girmek için bu şartları (ilkeleri) öne sürmüştür.

İlkeler:

•               Yenen devletler yenilen devletlerden toprak ve tazminat almayacak.

•               Devletler arası, gizli anlaşmalar yapılmayacak, (açık diplomasi)

•               Savaş sonrası dünya barışını korumak amacıyla Cemiyet-i Akvam (Milletler Cemiyeti) kurulacak.

•               Boğazlar bütün devletlerin gemilerine açık olacak. (komisyon var)

•               Uluslararası ekonomik engeller kaldırılacak.

•               Silahlanma bırakılacak sömürgecilik yapılmayacak.

•               Belçika ve Rusya'ya ait topraklar boşaltılacak.

•               Almanya Alsas Loren'i Fransa'ya geri verecek.

•               Polonya Devleti kurulacak.

•               Osmanlı'da Türk nüfusunun çoğunlukta bulunduğu bölgelere egemenlik hakkı tanınacak

•               Her millete kendi devletini kurma hakkı verilecek (Çoğunlukta olduğu yerlerde)

•               Yenen devletler yenilen devletlerden toprak ve tazminat almayacak maddesi sömürgeciliğe karşı bir madde olup emperyalist devletlerin güçlenmesini önlemeye yöneliktir.

•               Her millete (azınlıklara) çoğunlukta olduğu yerlerde devlet kurma hakkı verilmesi Osmanlı'yı parçalamaya yöneliktir.

•               Boğazlarla ilgili madde Osmanlı'nın boğazlar üzerindeki hakimiyetini sona erdirmeyi amaçlamıştır.